Euskaldunok haserre?

“Egunones Aitas. Mese, hoy quiero ir a jaias de Bilbo. Eskerrik. Agures”

Honelako balizko mezu batek euskaldun bat amorraraz lezakeelakoan nago, Facebooken nire ezagunen (esparru horretan lagunen) artean izandako elkarrizketa bati erreparatuz gero. Lehenengo ezaguna, gazteleraz idatzitako prentsa-zutabe bateko “egunones” bat zela-eta agertu zen kexu. Gainontzekoak, hurrengo iruzkinetan agertu ziren.

Areago oraindik. “Taliban” deitu zidan” beste ezagun/lagun batek esparru berean, ditxosozko “eskerrik” hori zuzendu eta gero (argi dago ez duela irakurri apirilean idatzi nuen sarrera: “‘eskerrik’ ez, eskerrik asko” ).  Ea ez dudan mezuetan laburtzen erantzun zidan, SMS edo WhatsAppekoetan, esaterako. Aspaldi egindako ikerketa batean aurkitu nuen bezala, irakasleek txatetan zuzen idazteko joera zutela baieztatzen zen. Eta, ematen dit, neu ere joera horretakoa naizela normalean. Arestian aipatutako ezagun horri adierazi nionez, laburtzekotan, hedatzen ari zaigun “eskerrik” horren ordez, “eskask” izan zaitekeen, karaktere bat gutxiagorekin gainera.

“Aitas” hori ere bitxia dela ezin uka. “Gurasoz” balitz, akaso. Eta jakin badakit familia-eredu tradizionalak aldatzen ari direla, baina, ez dut uste “aitas” hori horrelako egoera “berri” bati erantzutera datorrenik, ezta?

Laburbilduz. Neu naiz, errekurtso gisa, hizkuntzen arteko nahasketa egiten dudanetako bat. Baina testuinguruak ez dira ahaztu behar, eta horiei egokitu gure hizkuntz-jarduna. Eta, berretsi egiten dizut,  amorru handiz irakurtzen eta entzuten ditut “eskerrik” bezalakoak ikuspegi horretatik.

“nena plorant y cridant” Llucia2012 Flickr-en, CC lizentziapean

Eta horretan nenbilela, hara non irakurtzen dudan gaurko Deian, titular batean, “Alkate, dos cañas y un txakoli, mesedez”.

Zorionak “Botxotik ziberespaziora”

10 urte bete ditu nire “anaia nagusiak”. Ez dela asko pentsatuko duzu akaso, baina blog batentzat bada; izan ere, urte bakoitza bizitzako zazpi bezala kontatu behar dela esan  ohi dute. Hortaz, erretiro garaian egongo litzateke ia-ia. Nik, berriz, kalkulu berari jarraikiz, indarrez betea egon beharko nuke nire 5 X 7 baliokidetzarekin. Baina ez da beti horrela.

Batzuetan inbiria puntu bat badiodala onartu behar dut; “aitak” arreta handiagoa eskaini izan dio beti, seguruenik zaharrena delako, ni bigarren mailan utzita. Sarriago eguneratzen duela ezin uka, eta neuk dakidala behintzat, ez du umezurtz uzteko asmorik izan; bere urteurrenak ere bereziak dira. Dena den, egia ere bada hizkuntza kontuan argiagoa dela nirekiko jarrera, eta euskararen erabileran neu naiz nagusi; adibidez, edukiren bat partekatzen dugunean, niretzat da euskarazko alderdia.

FireShot Capture-Botxotik ziberespaziora

Bere eskarmentuak asko balio du niretzat eta, nolabait esateko, bidea ere zabaldu egin dit. Errealitate beraren bi alderdi gara, azken finean. Horregatik, eta arrazoi gehiagorengatik, zorionak Botxotik ziberespaziora, eta, sarreraz sarrera, joan zaitez blogosferan bidea urratzen.

Gernika, 80 urte eta egun bat geroago

Ez da kontu berria gaur dakarkizudana. Luze hitz egin eta idatzi da egunotan Gernikaz eta 1937an bertan gertatutakoez. Deia blogosfera honetan ere izan du isla; besteak beste, gaiaz idatzi zuten atzo Bego Begiristainek eta Javier Vizcaínok. Ni, berriz, aspaldiko ekarpen xume bezain hunkigarri batekin natorkizu biharamunean, irakurle.

Izan ere, nerabezarotik daukat buruan. Behin baino gehiagotan kontatu dut (baita idatzi ere), Mikel Zarate izan genuela irakasle (agian, “maisu” esatea hobe) ikastetxean, BUPeko 1. mailako ikasle ginen hartan hain zuzen; eta bere gaia, teorian, “lengua española” bazen ere, beste hainbat irakasgai izan genuela bere eskutik. Hala, apirilaren 26 batean, klasearen hasieran eta artean ezer esan gabe, honako soneto hau idatzi zuen arbelean.

Zeus txikiaren haundi izan gura.
Agindu eroa. Indar frogantza.
Zezen hegalarien marruma dantza.
Infernua dator gure zerura.

Tximist lehertuen abiadura
haserre gorritan Gernikarantza…,
hasi da, hasi da hiri triskantza
eta garrasika dago mindura.

Garrasi larritan ama, umea,
aitaren gorputz hil buru gabea;
garrasika txori, lore, burdina,

harri, ohol, haize ta su irakina;
garrasiz herrien betiko lotsa,
askatasunaren betiko hotsa

Gernika, 1937
Iturria: https://de.wikipedia.org/wiki/Datei:Bundesarchiv_Bild_183-H25224,_Guernica,_Ruinen.jpg

Ea zer genekien Gernikako bonbardaketaz galdetu zigun geroago. Joan den mendean, 70ko hamarkadaren bukaeran, oker ez banabil.

“Eskerrik” ez, eskerrik asko

Adinaren eraginez, edo, badaude nire senetik ateratzen nauten kontuek. Horietako batzuk, hizkuntzarekin dute zerikusia. Eta badago zerrendan puntan-puntan dagoena: “Eskerrik” entzutea.

Ez omen da oraingo kontua. Bada urte eta piku Xabier Euzkitzek horri buruz idatzi zuela Noticias de Gipuzkoan. Duela gutxi, Labayru Fundazioaren txio bat irakurri nuen gai beraren inguruan, eta birtxiokatu ere egin nuen.

Inoiz beste erantzun bitxi bat ere jaso dut: “eskerrak”. Ez eskerrak eman, ez, eskerrak soilik. Eta hori, niretzat behintzat, beste zerbait da.

dead cat Flickr-en, CC lizentziapean

“Eskerrik” horren harira pasadizo bat. Banengoen behin auzoko supermerkatu batean. Kutxan zegoen neskak “eskerrik” esan zion nire aurretik zihoan bezeroari. Ezin isilik egon eta neskari adierazi nion “eskerrik asko” behar zuela, ez eskerrik. Berak, berriz, bereizketa egin zidan seguru-seguru: “eskerrik es gracias; eskerrik asko, muchas gracias”. Horrela ez zela azaldu arren, berak ezetz eta ezetz. Nire atzetik zihoan ezagunak, ostera, niri kasu egiteko, ia-ia Euskaltzaindikoa nintzela [bide batez, adieraziko dizut bizitza osoan behin jaso dudala  “Iñaki Murua-Euskaltzaindia” jartzen zuen fax bat]

Zerrendan badut ernegatzen nauen beste bat: “agures”.

Eta zuk? Baduzu ernegatzen zaituenik? Ados, euskaraz hitz egiten denean mugagabea eta erlatiboa gaizki erabiltzen direla sumatzeak ere bai, ezta?

Euskarari begirune handirik ez

Sarritan, editore-senak bultzatuta edo, erreparatu egiten diet ohar eta iragarkietan egindako akatsei. Badakit ez dela kontu berria euskarari begirune handirik erakusten ez dioten testuak ikustea. Eta horrelakoak ikusaraztea; adibide gisa, #euzkaras traola erabiltzen du zenbait erabiltzailek Twitterren.  Dena den, irakurle lagun hori, ez naiz ohitzen; batzuetan, haserretu ere egiten naizela aitortu behar dizut.

kortxoa

Goazen testuinguruarekin. Haurren opor-garaiak iristen direnean gurasoen kezka izan ohi da haien asti hori nola bete, umeen zaintza-kontuak arinduta bide batez (edo nagusiki, auskalo). Hala, askok ezagutu ditugu udalekuak. Egoera areagotu egin da azken boladan, kanpo ekintzen esparruarekin gertatu den bezalaxe. Eskaintza ere zabalagoa da orain, eta sarritan kirola, hizkuntza eta abarreko luzea hautatzeko modua izaten da, gaiak uztartuta gainera. Eta udan ezezik, Gabonetan eta Aste Santuan ere badago honelako ekimenik.

Hau honela, horrelako eskaintza baten berri izan dut auzoan datorren asteei begira. Campus elebiduna eskaintzen dute (gaztelania eta euskara izango direla uste), baina, iragarkia ikusita ez dakit euskarari dioten begiruneaz zer pentsatu (beste hizkuntza bat erabiliko ote dute?). Hona hemen zer irakurtzen den, besteak beste, kaleetan barreiatutako kartel horietan:

“Neska-mutilari 08:30etatiko utz dakioke eta haiek jaso 14:30etaraino”

“Hurrengo kasuetan deskontuaren %10 (ez metagarriak): Klubeko jokalariak eta anaiak”

Umeekin erabilitako hizkuntza bestelakoa izatea espero dut, arestian esan bezala, proposamena elebiduna delako. Portzierto, iragarkian erakunde publiko baten izena eta logoa daude. Horrelakoetan, adi egon eta zerbait esan/egin beharko luketela iruditzen zait.