Ozen irakurtzeaz

Plazan aritzea ez da erraza. Bertan ezagutzen dela bat gizon ote den idatzi zuen olerki batean Bitoriano Gandiaga zenak. Eta askok mintzatzea izango du buruan agian, baina, nire ustez, behar bezala ozen irakurtzea ere zaila da.

Ez da nahikoa hizkuntza jakitea –edota, beharbada, hizkuntza “jakitea” zer den definitu beharko genuke–. Eta, arlo horietan ere, euskaldunok sarritan hankamotz; erregistro guztiak ez dira berdinak eta maizegi ahaztu egiten den puntua dugulakoan nago.

Atzo nire beste blogean idatzi nuen bezalaxe, hala gertatu zitzaion Athleticeko presidente den Josu Urrutiari urteko Ohiko Batzar Nagusian bere hitzaldia irakurtzean. Ez omen da jendaurrekoa bere arlorik sendoena eta lehengoan, gainera, diskurtsoa euskaraz irakurtzean trakets ibili zen: letrak jan, etenaldiak desegoki… mezua ulertzen ez zuela sumatu nion eta, era horretan, nekez mezua entzuleriari zabaldu. Eta arrazoia, seguruenik, bat baino gehiago.

DEIAn argitaratutako argazkia

Eta ozen irakurtzea zaila bada, zer esan ozen irakurtzeko testu bat egiteaz. Areago oraindik idazlea eta irakurlea desberdinak direnean. Duela gutxi izan dut horrelako esperientzia bat; badakizu, “euskaraz maila baduzunez, lagunduko didazu testu hau itzultzen, laburra da…” baina ondo egin nahian zailtasuna handia; besteak beste, ezagutzen ez duzun batek eta ezagutzen ez duzun testuinguru batean irakurtzekoa delako.

Ahozko jardunak

Ez da gauerdiko ahuntzaren eztula izan Buenos Airesen Ana Botellaren jendaureko jarduna. Horren ondorioz etorri diren isekak ere ez dira makalak izan, nahiz eta Sarean aldekorik ere aurkitu dudan (zenbat buru…); Eduardo Pérezek, @hombrelobok, idatzitako sarrera, esaterako edo Txipik Rajoyren jarrera eta harena konparatzean idatzitako txioa.

Zertxobait urrutiago begiratu nahi dut gaurko sarreran –egia ere bada sinestezina dirudiela egungo gizartean eta munduan goi-mailako ordezkaritza dutenek zerbitzari xume askori eskatu ohi zaiona ez betetzea– eta Botella anderearen diskurtsoari pare bat xehetasuni erreparatu. Aukera guztiak dira onak ikasteko.

Deia.com-en argitaratutakoa

Bere diskurtsoak ez omen du ondo funtzionatu. Aditu batzuek [Enlace roto.] aztertu dute, El Mundo-k jasotako berrian. Eta arrazoi gehiagoren bila, nire ustez, ez da zuzentasuna besterik gabe, edo soilik intonazioa eta ahoskera (baten batek esango du neure buruaren alde egiten ari naizela, ingelesez hitz egiten saiatzen naizenean, gazteleraz bezala, nire jatorria nabaria delako).

Neure ikuspegitik, eta ez hitzezko komunikazioa alde batera utzita (buruz ikasitakoa dela sumatzen da, gainera), egokitasunean ere huts egin du; ez zaio testuinguruari behar bezala lotu. Ematen dit gehiago erreparatu ziola zer esanari, noiz, nori, non eta zertarakoari baino; egoera informal batean ontzat har liteke, seguruenik, gaitasun linguistikoa kontuan izanda. Diskurtsoa ere ez dut uste aberatsa denik (esaldi laburrak, eta sinpleak, besteak beste)

Laburbilduz, ez da nahikoa gramatikaren arauak errespetatzea. Hiztegiarena… eman dezagun nahita eginikoa dela, baina nik ez nuke esango Madrilgo berezitasunik ezagunena kafekonletxea denik.