Category: lankidetzak

“Ikas-ziberkomunitateak eta irakasleen prestakuntza”: udako ikastaro bat

Behin baino gehiagotan hartu dut parte Euskal Herriko Unibertsitateak udetan antolatzen dituen ikastaro eta ekintzetan. Baina aurten bestelako ikuspegi bat izango dut; izan ere, ikasle edota partaide soil gisa aritu ordez zuzendari izango nauzu tailer tankerako jarduera batean. Egia esan, zuzendari eta irakasle.

Arrazoi duzu, adiskide. “Nire gaia” izango da ardatz: ikas-ziberkomunitateak eta irakasleen prestakuntza. Dena den, goi mailako bi lankide izango ditut tailerrean: Amaia Arroyo eta Lorea Fernández. Euskaldunak, doktoreak, gazteak (ni baino gazteago behintzat), adituak…

HABEren lankidetza du jarduerak. Eta oraingoan neguan baino arrakasta handiagoa izatea espero dugu. Jardun biko (b-learning) ikastaro hura ez zen aurrera atera, arrazoi desberdinengatik.

EHUko Uda Ikastaroen webgunean duzu informazio zabalagoa eta matrikula egiteko aukera; maiatzaren 31 baino lehen merkeagoa dela ez ahaztu. Elkar ikusiko dugu uztailaren hasieran Donostian?

Euskararen erabilera sustatzeko baliabideak

Euskararen tresnak izena du Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak Sarean duen  bildumak. Erreminta sorta berri bat aurkeztu zuten otsailaren 8an euskararen erabilera sustatzen jarraitzeko, aipatutako bilduma hori eguneratuz.

Aurkeztutako tresna beri horien artean, Elhuyar hiztegiaren bertsio berria eta berorren hiztegi digitalaren aplikazio berritua, bederatzi hiztegi terminologiko berri, Hiztegibar plugin-aren bertsio eguneratua (Chrome eta Explorer nabigatzaileetan modu errazean erabiltzeko orain arte Firefoxerako zegoena) eta Hizketa ereduak argitalpenaren aplikazioa gailu mugikorretarako.

Oso ondo dago baliabideak ugaritzea, eta izugarri hedatzen ari den mugikorren esparrua kontuan izatea. Hala ere (beti dago “baina”-ren bat) ohartxo batzuk partekatu nahi ditut zurekin.

  • Deigarria, material batzuk pdf hutsean argitaratzea eta copyright-a dutela espresuki adierazita gainera, deskargatzea doakoa den arren.
  • Sare Sozialak Hiztegia dago hiztegi berrien artean, eta horren inguruan zerbait kontatu nahi dizut:
    • Aurreko puntuan azaldutakoaz aparte, ez dakit izena bera egokia den, teknologiei “berria” adjektiboa eranstea bezalaxe (zer da berria? noiz arte da berria?).
    • Maiz aipatzen dudanez, ez dira oraingoak sare sozialak nire ustez, aspaldikoak baizik; horiek hedatzeko, handitzeko, zabaltzeko aukera ematen dute teknologiek. Eta hiztegia “sareena” baino zabalagoa da.
    • Ez dute NIA (norberaren ikas-alorra) onartu ingelesezko PLE (personal learning environment) itzultzeko, erabiltzen hasi arren (Irakasbil esparruan, besteak beste). Jasotakoak, “ikaskuntza-ingurune pertsonala”-k alegia, ez du akronimorako bidea ematen (IIP?).
    • “Ikaskuntza-komunitate birtuala” erabaki dute… eta badakizu nire hautu pertsonala,   “ziberkomunitatea” dela (ikas-ziberkomunitatea kasu horretan, hain zuzen), besteak beste birtual horrek kutsua eta ukitua  baduelako (erreala ez dena, “izan litekeena baina ez dena” da Euskaltzaindiaren hiztegian lehenengo adiera; are,  zenbaitetan, bigarren mailako kontua balitz bezala hartzen delako Interneten gauzatzen dena aurrez aurrekoarekin alderatuta). Gogoan izan nire bertsoa Txiotesian: “ziber birtualaren ordez / errealak dira moldez…”

Tira, hemendik aurrera, agian,  blogaria naizela esateaz gain, edukiez arduratzen den komunitate-kudeatzailea ere banaizela esan beharko dut neure burua aurkezteko.

Hiri hezitzaileak

Kontzeptu horren berri izan dut gaur #Euskarabildua 2014 jardunaldian, “IKTak jakintzaren mesedetan“. Ordiziako Udaleko Belen Maizak eman du bertako esperientziaren berri (beste txosten bat). Horren ondoren, Laia Coma aritu da; horrelako testuinguruan IKTak eta ondare-hezkuntza landu ditu irakasle katalanak. Bideo bat jarri digu hasieran, Hiri Hezitzaile bat zer den hobeto ulertzeko.

Sarean begiratzen hasita, Bilbo ere Hiri Hezitzaileen Nazioarteko Sareko kidea dela ikusi dut (webgunea). Mapan begiratuta, Euskal Herrian gehiago ere badirela konturatu naiz: hiriburuez gain, Barakaldo, Santurtzi, Zarautz eta Lizarra, esate baterako.

Eta, gaia entzuten hasi naizenean, bi kontu etorri zaizkit burura. Bata, Jose Antonio Marinaren hitz batzuk, haur bat hezteko tribu osoa behar dela, hain zuzen. Bestea, Pedagogia ikasten ari nintzela izan nuen gaietako bat; eskola eta komunitatearen arteko lotura landu genuen bertan, lan praktiko eta guzti.

Bertsobot

Joan den astekoaren jarraipen gisa, hona hemen Aitzol Astigarragak bidalitako informazioaz osatutako sarrera. Mila esker, Aitzol, eta badakizu txoko honetako ateak irekita dauzkazula.

Sarrera

2012ko apirilaren 18an, Euskal Herriko Unibertsitateko errektore taldeak bertso-saio berezia antolatzeko gonbita luzatu zigun: bertsolari eta makinen artekoa, alajaina! Erronkari baiezkoa eman eta Informatika  Fakultateko hainbat ikerlari elkar lanean jarri ginen, bertsoBot-aren lehen prototipoa plazaratuz. Bi robot, Galtxagorri eta Tartalo, aritu ziren saio berezi horretan bertsolariekin batera, eta saioak arrakasta handia izan zuen medioetan. Jendaurrean eta bat-batean egindako saio esperimental horretatik ikasgai garrantzitsuak atera genituen, zinez: bai robotika arloari dagozkionak, eta baita testuen sorkuntza automatikoari buruzkoak ere.

Baina garrantzitsuena: orduko saioak balio izan zigun jolas gisa planteatutakoari serio heldu, eta bertsolaritza, hizkuntza-teknologiak eta robotika uztartuko dituen ikerketa-lerroari hasiera emateko.

Helburuak

Helburu praktikoa jarri diogu ikerketa-lerroari: bertsotan aritzeko gaitasuna erakutsiko duen makina  autonomoa garatzea: bertsoa osatzeko instrukzioak ahoz jaso, hauek prozesatu eta ahalik eta bertsorik egokiena osatu eta kantatuz.

Baina helburu praktiko horren atzean, ikerketaren benetako oinarri diren beste helburu hauek dauzkagu:

  • Makina eta gizaki arteko hizketa bidezko komunikazioa.
  • Elkarrizketa sistema bat garatzea, bertsoa edo poesia oinarri gisa harturik.
  • Giza-sormenaren eredu konputazionalak aztertzea.
  • Poesia sortzaile automatikora bidean pausoak ematea.
    • Corpusetatik hizkuntza-ereduak erauzi ikasketa automatikoa baliatuz
    • Bertsoen egitura narratiboa aztertu eta mezu berriak egituratu eta formulatzeko aplikatu.

Beraz, bertsogintzaz harago, hizkuntza naturalarekin, euskararekin, diharduten teknologiak ditugu  aztergai gure lanean. Oinarrizko ikerketa bazter utzi gabe, aplikazio esperimentalak aurkezten saiatuko gara, geroago alor horietako enpresa edo erakundeek garatu eta produktu bihurtzeko aukera eskainiz. Besteak  beste:

  • Ahots bidezko elkarrizketa-sistemak.
  • Erantzun emozionalak detektatzeko gai diren robot adimendunak
  • Hizkuntzen ikaskuntzarako software-tresnak
  • Plagioak atzemateko eta autore-testuen azterketarako tresnak
  • Bertso-sorkuntzan lagungarri izango diren tresnak: errima bilatzailea, doinu hautatzailea, bertsoen bilatzaile semantikoa, etab.

Zergatik bertsolaritza?

Norbaitek galde dezake ea zein den benetan robot bat bertsotan jartzearen interesa. Azaldu behar genioke  gure helburua ez dela inondik ere bertsolarien pare arituko den makina lortzea. Bertsolaritza aukeratu dugu  adierazpide gisa, hizkuntzalaritza konputazionalaren ikuspegitik begiratuta interesgarriak diren ezaugarriak  biltzen dituelako:

  • Hizketa librea bere horretan larre zabalegia da. Bertsoaren betekizunek eremua mugatzen digute, eta  horrek, konputazionalki bere bentajak dauzka.
  • Bertsoaren betebehar tekniko diren neurria eta errima, konputazionalki tratagarriak dira.
  • Hizketa arruntean ez bezala, bertsotan oso ondo zehaztuak daude elkarrizketaren ezaugarriak: noiz  hitz egin eta noiz entzun, berbaldiaren iraupena, etab. Horrek mezu truke eta elkarrizketa errazten du.
  • Bertsoa bera komunikazio tresna gisa interesgarria da. Bat-bateko bertsoak prozedura zehatza dauka.
  • Bertsolariak bere mekanismoak dauzka esan nahi duenari forma eman eta bertso bidez adierazteko  (ideia nagusia bukaeran, oinen aukeraketa, puntuz-puntu osatzea…); beti ere betebehar tekniko  zorrotzak jarraituz (neurria eta errima). Eredu hau, bertsoarena, interesgarria zaigu bai forma aldetik  eta baita diskurtsoaren antolaketaren aldetik ere bertatik ikasi ahal izateko.
  • Ahozko adierazpideen artean, bertsolaritzak leku berezia du gurean. Dokumentazio lan izugarria dago egina, eta corpus hori eredu bikaina litzateke guretzat, bertatik ikasi ahal izateko.

Errobota_konpri
Nao robot txikia

Ikerketa-taldeak

Robotak itxuraz hain erraz egiten duen zeregin bakoitzaren atzean lan handia dago.

Batetik, robotika-lanak daude, RSAIT Robotika eta Sistema Autonomoen Ikerketa Taldeak gorputza jarri dio makina bertsolariari. Honela, robota gai da aginduak jaso eta  bere ingurunean mugitzeko: mikrofonora hurbildu, heldu, jiratu, atzera itzuli eta antzeko mugimenduak eginez. Robota hizkuntz naturalean (euskaraz) komunikatzeko gai da, eta sentsoreak baliatzen ditu ustekabeko gertaeren aurrean erantzuteko.

Bestetik, IXA ikerkuntza taldean egindako lanari esker hutsetik bertsoak sortzeko gai da robota (hala-moduzkoak badira ere), ikasketa automatikoko teknikak baliatuz. Era berean, zentzu handiagoko bertsoak sortzeko, beste bide batzuk jorratu dira RSAIT taldearekin batera: corpus bidezko hurbilpena abiapuntu gisa harturik, puntuen arteko antzekotasuna eta koherentzia jorratzen dutenak.

Azkenik, aipatu beharra dago Aholab ikerkuntza taldearen lana.Talde honek  ahotsaren sorkuntzan hainbat urtetan egindako lanari esker jarri ahal izan dugu kantari robota.

 

Kontaktua: Aitzol Astigarraga Pagoaga

aitzol.astigarraga@ehu.es

 

 

Karmelo Leizaola ikastola: izan zirelako gara

Blogosfera auzo bat bezala irudikatzen da sarritan; eta auzokideak ere badaude bertan. Horietako bat da Josi Sierra. Bere burua honela aurkezten du: “ikasle nekaezina“. Eta bere bidez dator gaurko sarrera.

Azterketa aurretik Errepublika garaiko kontuekin zebilela, Historia ikastea merezi duen galdetu zidan lehengoan semeak. Nik baietz erantzun, besteak beste, horrela hobeto uler dezakeelako egungo egoera. Eta Historiarekin eta historiekin gabiltzala, Karmelo Leizaola ikastolarenarekin egin dut topo; 1934n sortu zen, orain dela 80 urte, alegia. Kontatu nizun ikastola bateko lehenengo belaunaldikoa naizela; hortaz, ez harritu historia horretara jakinminez hurbiltzea.

Karmelo Leizaola

Garai hartako bi protagonista nagusienetakoak aurkeztu dizkigu Josi Sierrak: Karmelo Leizaola, eskolari izena eman ziona, batetik; Monika Lekunberri, irakaslea, bestetik. Ea bizirik dauden garai hartako ikasleen testigantzak ere jasotzen dituen laster galdakaoztarrak.

Azken bitxikeria; eskola haren planoa. Izan ere, espazioen erabilerak argitzen du sarri eskola baten nolakotasuna.

Auzolana blogetik hartutakoa

Oharra: argazkiak Auzolana blogetik hartutakoak dira.