Guztiontzako komunikabide euskaldunak

Atzo, Argia aldizkariari atxikituta dauden blogetariko baten, esaldi hau irakurri nuen: “Eusko Jaurlaritzak aurrekontu osoaren (10.215 milioi euro) %0,047 (4,87 milioi euro) inbertituko du euskarazko hedabideetan (EITBren 121,8 milioiak aparte)”.

p010_f01Benetan, zur eta lur geratu nintzen. EiTBrena, behartuta bezala edo, jartzen zuen blogariak. Zelan esan liteke Jaurlaritzak 4,87 milioi ematen dituela euskarazo komunikabideetarako bereak propio, DENONAK, direnak kontu horretan sartu barik, horiek hutsaren hurrengoa izango bailiran?: Euskadi Irratia, Gaztea, ETB1, ETB3… Eta hori, oraindik Jaurlaritzaren beste komunikatzeko bide edo tresna batzuk aintzat hartu gabe, hala nola, Irekia, Euskadi.net, sare sozialetako profilak…

Oso garbi daukat euskara bultzatu egin behar dugula, euskarari lagundu egin behar zaiola erakunde publikoetatik eta lagundu egin behar diogula kontsumitzaileok, merkatu pribatuan ez baita baldintza berberetan lehiatzen euskaraz produzitzen duena. Horregatik, zerbait egin beharko litzateke, adibidez, Harkaitz Canoren “Twist” liburuak, bereziki luzea ez dena, 26€ balio ez dezan.

Baina komunikabide pribatu batek zer egin behar ote du? Ba, lehenik eta behin, bere izaeraz kontziente izan, pribatua dela alegia. Ondo dago laguntza publikoa eskatzea, baina hasteko, administrazio publikoek bere kaxa ateratzen dituzten, guztionak diren eta ele bietan doazen komunikabideak gutxiestea ez zait oso jokabide garbia iruditzen. Eta agian, komunikabide pribatu horiek beste galdera batzuk bota beharko lituzkete airera, eurek beraiek erantzuteko modukoak: euskaldun guztion komunikabide gara? Guztiok eroso irakurtzeko moduko aldizkari edo egunkaria gara? Gure ildo editoriala euskara da bakarrik, euskal kultura eta euskaldunok oro har? Ez al dugu menpekotasun politikorik?

Ez dut esan nahi ildo editorialik eduki ezin dutenik, jakina, baina guztiok ordaindutako komunikabide euskaldun publikoak ditugula nahita ahaztea ez da fin geratzen argudioa tesi jakin batzuetara moldatu ahal izateko.

Jende gehiagok gure komunikabidea irakurtzea nahi badugu, horrek esan nahiko du jende gutxik irakurtzen digula, edo ez zaigula irakurle nahiko dugula iruditzen, eta agian, soluzioa guk geuk eman dezakegu, barrutik, kanpora begiratzen hasi baino lehen.

Hauteskunde debateak

Atzo ETB1eko debatea izan zen, euskaraz, eta Patxi Lopez, duela hiru urte eta erdi agindu egin bazuen ere, ez zen bertan izan. Ezta Basagoiti ere, baina hura ez genuen espero.

Euskarazko debatea ikusi ostean, pentsatu nuen lehen gauza zera izan zen, pena ematen zidala euskaldunak ez diren euskal herritarrek eztabaida jarraitu ezin izana, benetan arina, mamitsua eta emankorra izan zelako, gaztelaniazkoa ez bezala.

Oso irudi ona eman zuten bai Urkulluk, bai Mintegik, lasai, solturaz, eta esan nahi zutena ondo azalduz, mahaikideen solasaldien interbentzioak baldintzatuaz. Urkulluri estadista handiko trazak ere antzeman nizkion, eta Laura Mintegik berak ere bere adostasuna adierazi behar izan zion euskal subiranotasunaren gaia atera zenean. Basagoitik eta Lopezek jarri dute kanpaina honetako joko zikina, eta ETB1en falta izan zirela nabaritu zen ere aspektu horretan, eztabaida lasaia izan zelako, mamitsua bai, baina lasaia, harropuzkeriarik gabekoa.

Baina batez ere, ETB1eko formatuaren emankortasunari begira, galdera bat bururatu zitzaidan: zergatik aurreko eguneko debatea ez zen hain erakargarria izan? Astuna ere suertatu zen tarte askotan. Ba erantzun bat eta bakarra aurkitzen diot galdera horri. Jakina da eztabaidetako arauak eta moldeak solaskideen artean adostu behar dituztela, eta hala ez bada, ez dago debaterik. Jakinda Lopez eta Basagoiti falta izan zirela ETB1ekoan, erraz ondoriozta daiteke bietariko batek (edo biek, akaso) ekidin zutela bart izan zen debatearen formatua ETB2koan ere ikusi ahal izatea. Esateko ezer gutxi duenak bakarrik jar liezazkioke hainbesteko mugak eztabaida sakon, serio, eramangarri eta mamitsu bati, programa duena, ostera, esateko gauza asko dituena, ez da zertan horren beldur izan.

Mintegi (hasiera batean egongo ez zela esan arren) eta Urkullu indartuta atera dira ETBko debateetatik, biei bere osotasunean erreparatuta. Eta atzokoan, aurrekoan bezalaxe, Urkullu izan zen erdigunea, denak zeuden hari begira.

Euskal gizartea ere horretaz jabetuko delakoan nago. Garai berriak datoz.

EH-Bildu eta euskara

Gaur EH-Bildu eta euskarari buruzko bi gai pilatu dira aldi berean, eta arreta deitu didatenez, tartetxoa egin nahi izan diet blog honetan.

Lehenik eta behin, EH-Bilduren web orrian sartu naiz hizkuntza normalizaziorako zer proposatzen duten ikusteko, eta arreta deitu didan lehenengo gauza izan da zati bat gaztelaniaz idatzita dagoela. Hemen  sakatuta ikus dezakezue (ordu honetan behintzat, aldatu gabe dago oraindik). Dena den, irudia gorde dut, bada ez bada.

Bai, egia da, denok egin dugu halakoren bat, euskarazko testua sartu nahi genuen lekuan gaztelaniazkoa sartu konturatu gabe, eta ez dauka aparteko garrantziarik. Baina arreta deitu dit gauza batengatik: oraindik ez al du inork interesik izan EH-Bilduk hizkuntza politikaz zer esan behar duen aztertzeko? Eta suposatuz bakar batzuek irakurri dutela, ez al die inork abisatu erroreaz? Harritzekoa.

Hala ere, mamira ere jo nahi nuen apur bat. Hain justu, gaztelaniaz agertzen den zatitxoan azaltzen da lehentasunezko hizkuntz politika subiranoa (bai, lehentasunezkoa eta subiranoa, hala esaten du, baina espainolez) lortzeko ezarri nahi dituzten neurriak. Honakoak (ez ditut nik itzulpen lanak egingo):

1. Lograr nuevos vascoparlantes y universalizar el euskera

2. Lograr espacios para el euskera

3. Incidir en la motivación del uso del euskera entre los euskaldunes

Eta neurri horiek irakurri ondoren, burura datorkidan lehen galdera hauxe da: baina NOLA demontre? Hor asmo onak baino ez ditut ikusten, oso asmo onak gainera, nire ustez, baina ez dute azaltzen asmo horiek nola gauzatu nahi dituzten. Hortaz, neurriak direla dioen lekuan, “helburuak” jarri beharko lukete, gutxienez.

Baina horrezaz gain, oraindik gehiago harritu nauen beste gai bat atera da gaurkoan, EH-Bildu eta euskararekin lotuta, eta bi iturri desberdinetatik ikusi dut.

Euskal Herrian Euskaraz elkarteak txio bat argitaratu du Twitterren esanez Iñigo Urkullu izango zela euskarazko hauteskunde debatean parte hartuko zuen lehendakarigai bakarra. Hementxe duzue:

Eta ondoren, [Enlace roto.] ere atera da albiste harrigarri hau. Berriaren zati bat kopiatzen dizuet:

El candidato del PNV a lehendakari participará, en cambio, en los dos debates a cuatro, en euskera y castellano. La formación jeltzale ha elegido a Ortuzar y Egibar para los programas a seis. El PP se ha decidido por Laura Garrido para los programas en euskera y por Arantza Quiroga para el de mañana. En el caso de EH Bildu, Mintegi no debatirá en euskera, ya que en esos debates tomarán parte Marian Beitialarrangoitia y Xabier Isasi.

Ba bai, harrigarria bada ere, eta alderdi ezberdinek hala baieztatu dutela dirudi, Iñigo Urkullu hautagai jeltzalea izango da ETB1-eko kamaren aurrean eztabaidan arituko den lehendakarigai bakarra.

Ez dut hemen esango EH-Bilduk ez duela euskararekiko konpromisorik, gezurretan arituko nintzatekeelako, baina zenbatetan entzun behar izan du Euzko Alderdi Jeltzaleak euskararekiko inolako konpromisorik erakusten ez duela hori ere gezurra izanik? Ba hortxe duzue konpromisoa, euskal herritarren aurreko konpromisoa.

 

 

ETB4. Aukerak zabaltzen

Jakin berri dugu zein izango den [Enlace roto.]. Antza, kirola izango da gaia, “Euskalsport” edo, erdia euskaraz eta erdia espainieraz.

Ikusiko dugu, praktikan, zelan banatuko den hizkuntza bakoitzari emango zaion astia. Eta ez astia bakarrik, hizkuntzei garrantzia bera ematen zaiela ondorioztatzeko ez baitugu bakarrik denbora neurtu behar izango, beste zenbait eragile sartzen dira jokoan: prime-time deritzon horretan zein hizkuntza izango da nagusi? Programazioaren kalitateari dagokionean, euskarazko formatuek espainierazkoen kalitateari eutsiko al diote? Kalitate handiagoa izango dute? Berdintsua? Hori guztia, telebista martxan dagoenean aztertu ahal izango dugu.

Dena dela, kate berri honek eman diezazkigun aukerak izan nahi nituzke hizpide gaurkoan.

Kirol-katea izango dela aintzat hartuta, abagune aparta dago Ipar Euskal Herriari leihoa irekitzeko, euskaraz jakina. Frantziar estatuan, futbolaren parean dagoen  beste kirol bat dugu, agian futbolaren gainetik, errugbia hain zuzen ere. Frantziako goreneko ligan jokatzen duten bi euskal talde dauzkagu, Biarritz Olympique Pays Basque eta Aviron Bayonnais, Lapurdikoak biak.

Aurten ez dago euskal talderik futboleko Champions Leaguen, eta hala ere, EiTBk sosak gastatu ditu horren eskubideak erosteko. Ba euskal telebista publikoa halako gastuetan sartuta dagoela ikusirik, agian Iparraldeko ikusleei (eta Hegoaldeko errugbi eta kirolzaleei) berri onen bat emateko garaia izan liteke.

Nire aburuz, punta-puntako kirol emanaldiak izango lirateke, elitekoak, eta euskal taldeei hurbileko jarraipena egiteko aukera paregabea. Horrez gain, Iparraldeko euskaldunekin harremanak estutzeko ere balio izango luke, eta EiTBren irudia sustatzeko Bidasoatik harago dagoen Euskal Herriaren zatian.

Euskarak Frantziar Estatuan bizi duen egoera ezagututa gainera, urrats txikia baina sendoa izango litzateke egungo Eusko Jaurlaritzak gure hizkuntzarekiko duen jarrera agerian uzteko.

Hemen eta orain dauka aukera EiTBren zuzendaritza taldeak. Erronkari heltzeko asmorik?