Bestelakoak – Hitzak eta Hotsak

Berria egunkariaren diru-laguntzak (2)

Aurreko blog-sarrerak sortu zuen zurrunbiloaren harira, uste dut merezi duela, gaia ixteko, datu batzuk birpasatzea eta zenbait hausnarketa plazaratzea.

Alde batetik, inportantea da aipatzea Berriak bazekiela zeintzuk izango ziren diru-laguntzaren irizpideak ebazpena atera aurretik, albistea ere atera egin zuten aurtengo ekainean (ikusi hemen), baina asaldatu egin dira pastel puska txikiagoa ematen zitzaiela konturatu direnean.

Horri lotzen badiogu krisi garaian, diru-sarrerek behera egiten dutenean (eta Berriak ondotxo daki hori ia 500.000 euro jaitsi duelako bere aurrekontua), diru-laguntza hauen poltsa bere horretan mantendu egin dela, alegia, ez dela tantatxo bat ere murriztu, baina 12 hedabide gehiago egon direla poltsa horretatik dirua jasotzeko… ba berekoikeria puntu batez hitz egin ez badezakegu behintzat, antzeko zerbait egongo da hor tartean. Eta berriz diot, Berriak murrizketak egin ditu, bai, egoera txarra delako guztiontzat, jakina, baina egoera horretan, ez al dute txikienek bultzada handiagoa merezi edo behar? Berriak ondo daki zer den txiki izatea beste hedabide batzuekin erkatuta, baina poltsa honen barruan, bera da handiena eta eredugarri jokatu beharko lukeelakoan nago, ez tokiko hedabideen etsai. Kontuan izan, guztiok dakizuen moduan, elkarteren baten bazabiltzate behintzat, diru-laguntzak ematen direla aurkeztu egiten den aurrekontu edota proiektuen arabera, eta urte batetik bestera alda litezkeela.

Ez dago gaizki gogoratzea, halaber, diruz lagunduen dagoen hedabidea dela Berria, %21,38ko finantzazioarekin, gainerakoak %18 inguruan dauden bitartean. Horrek, zifra borobiletan, 1.300.000 euro esan nahi du. Hedabide bati 1.300.000 euro ematen dion erakunde bat hedabide horren aurka dagoela esatea ere ez du oso koherente ematen. Eusko Jaurlaritza da Berria egunkariaren babesle nagusia.

Beraz, Jaurlaritza ez dago inoren kontra, bai, ordea, euskararen erabileraren alde. Eta hementxe dator guztion ahoetan egon den irismenaren kontu hori. Zer da, bada, irismena? Lau hitz: irakurleak dira hedabideen epaile. Hau da, euskarak irakurleak behar ditu, eta ematen du egoki dela horren araberako diru-laguntza ematea ere, honako hauek euskara sustatzeko diru-laguntzak direlako.

Zer hartzen du kontuan irismenaren irizpideak? Bada eremu baten, zenbat euskaldun hartzaile dagoen, eta horietatik, zenbatek kontsumitzen duen hedabide jakin bat. Baina, horrela, gordinean, bidegabekeriaren bat ere sor lezake, eta hain zuzen ere, horregatik, hiru faktore zuzentzaile aplikatzen dira:

Hedabidea ordainpekoa bada, puntu gehiago emango zaio (kontxo! Berria ordainpekoa da)
Eremu handiko hedabide batek zailtasun gehiago duenez, horrek ere puntu gehiago ditu (kontxo! Berriaren eremua nazio osoa da).
Irizpide guztiak aplikatuta, hedabideren bat ez balitz aurreko urteko diru-laguntzaren %80ra helduko, gutxieneko %80 hori bermatu egiten zaio.

Horrela, aurtengo deialdian sartu diren hedabideen erdiak baino gehiagok iaz baino diru-laguntza handiagoa jaso dute. Eta hori poztekoa da, Berriarentzat izan ezik.

Irismenaren irizpidea aplikatu barik ere, iazko irizpideak hartua, Berriak 111.000 euro gutxiago jaso behar zituen aurten, hain zuzen ere lehenago aipatutako aurrekontu murrizketagatik. Beraz, irizpide berrien eragina Berriaren diru-laguntzan 97.000 eurokoa izan da, inondik inora ez da izan 210.000 eurokoa.

Eta datu horiek guztiak bota eta gero, hausnarketarako beste kontu pare bat:

– Gipuzkoako Foru Aldundiak, 2012 eta 2014 artean, murriztu egin du euskararako aurrekontua, gutxi, baina murriztu egin du. Eta ulertzekoa da, diru-sarrerak jaisten ari diren honetan, aurrekontuak doitu behar izatea erakunde bat kudeatzea egokitzen zaizunean. Baina Jaurlaritzak ez du murriztu partida hau, eta hortaz, arazoa zein da? Murrizketa ala Gobernuaren kolorea?

– Berriak nahi duen ildo editoriala izan dezakeela garbi dago, baina irakurleak behar ditu, eta euskara da erakutsi egiten duten bandera eta kausa. Hori hala bada, eta irakurle edo harpide gehiago bilatzeko bide horretan, ez al lukete ondo egingo euskaldunon aniztasuna hobeto islatuko lukeen egunkaria idazten saiatuko balira, guztiok gustura irakurriko genukeena? Diru-laguntza hauek euskara sustatzeko baitira, hau da, euskal irakurle gehiago egoteko, eta ez ideologia bati edo besteari hauspoa emateko.

Eta hain zuzen ere, bi hausnarketa horiek eginda, garbi dago, inoiz garbi egon ez bada, euskarak behar duena lehia politikotik at geratzea dela. Euskararen bandera hartzen badugu, batzuek zein besteok, elkarri jipoitzeko, batzuen euskaltzaletasuna kolokan jartzeko edo besteen abertzaletasuna, jai daukagu hemen, euskara aterako baita galtzaile, argi, garbi eta nabarmen.

Berria egunkariaren diru-laguntzak

%14 murriztu Eusko Jaurlaritzak Berria egunkariaren diru-laguntza, bere irismena dela-eta. Erantzun moduan, sinadura bilketa abiarazi dute berripaperatik, herritarren babesa bilatu nahian, Jaurlaritzak atzera egin dezan.

Berria egunkariak behar duen herri babes bakarra da egunkaria erosten dutenena. Horretarako, erosle kopurua handitu behar du. Eta zergatik ez du, bada, erosle edo irakurle gehiago? Euskaraz dagoelako soilik?

Aspaldi utzi zion Berriak euskaldunon egunkaria izateari, eta askok, aspaldi galdu genion konfiantza. Hori da irabazi behar dutena: konfiantza.

Ez diezadatela sal, euskaraz jantzita, beste zerbaiten zerbitzurako sortutako panfletorik, gutxi asko lagunduko baitio horrek gure hizkuntzari. Eta bai, pena bat da euskaldun guztiontzako egunkaririk ez izatea, ezta proiektuan ere.

Esan behar nuen.

Eguneraketa: sare sozialetan irakur daitezkeen kritika zakarrentzat, iritzi ezberdinik onartzen ez duten horiei, agian, komeni zaie Eusko Jaurlaritzak atera duen oharra irakurtzea, baina benetan irakurtzea eta hasunartzea, behean kopiatu dudan hori. Nire ustez, azpimarratzekoa da, alde batetik, Jaurlaritzak 1.300.000 euroko laguntza ematea komunikabide bati, eta bestetik, Berriak berak bere aurrekontua murriztu duela (bai, murrizketak, o!) Jaurlaritzaren diru-laguntza baino askoz gainetik. Zergatik batzuek erruak bilatzen dituzte beti kanpoan?

JAURLARITZAREN ERANTZUNA:

“EUSKO JAURLARITZA DA BERRIAREN BABESLE NAGUSIA

1.301.963 euroko laguntza eman dio Jaurlaritzak Berriari 2014an. Babes bikain hau euskararen erabilera prentsan bultzatzearen alde egiten duten lanarengatik ematen da, eta horretarako babesa ematen jarraituko du Jaurlaritzak.

Eusko Jaurlaritzaren helburu nagusia da euskararen erabilera sustatzea. Honetarako bideratzen ditugu urtez urte diru laguntza ezberdinen deialdiak. Euskararen erabilera sustatzeko, Jaurlaritzak euskarazko hedabideak ere bultzatzen ditu urtez urte. Eta ez neurri txikian gainera. Izan ere, 4.875.000 euro jarri ditu aurten honetarako.

Esparru hau lehentasunezkoa da guretzat, aurrekontuetan ikusten denez. Izan ere, 2012tik diru laguntza honen kopuru osoak ez du inolako jaitsierarik izan, nahiz eta diru sarrera publikoak gutxitu egin diren eta, ondorioz, beste zenbait deialdi programek doiketa izan duten. Hedabideen deialdiak 0 beherapen izan du. Jaurlaritzak euskarazko hedabideak babestearen alde egiten duen apustu irmoaren lekuko.

Eusko Jaurlaritzak, guztira, 122 hedabide diruz lagundu ditu aurten: gehien gehienak idatzizko hedabideak dira, eta horien ondoan daude internetekoak, irratiak eta telebistak. Diruz lagundutako idatzizko hedabideak guztira 66 dira, eta hauetatik 45ek iaz baino diru-laguntza handiagoa jasoko dute. Hedabide guztien erdia baino gehiago da iaz baino diru laguntza handiagoa jasoko duena. Eta diru laguntza jasoko dutenetatik 12 hedabide, 2014an sortuak dira. Hau da, berriak dira.

Diru laguntza hauek ematerakoan irizpide aldaketa bat egon da aurten. Orain artean ez bezala, hedabidearen eraginkortasunari eman zaio garrantzia bereziki. Euskararen erabilera jarri dugu dirulaguntzaren erdigunean, hedabideen kontsumoa alegia. Eta zer da hau? Alde batetik, hedabideak duen zabalkundea hartu da kontutan. Bestetik, hedabide horren jardun esparruan dauden kontsumitzaile potentzialak ere aintzat hartu dira. Bi datu hauek erkatuz, baloratu da nagusiki hedabide baten eraginkortasuna. Bere esparruan zenbat eta jende gehiagorengana heldu orduan eta diru laguntza handiagoa jasoko du. Euskararen erabilera sustatzea dugu helburu, eta hedabideen artean ere gauza bera: hedabideen kontsumoa sustatu nahi du Jaurlaritzak. Horregatik, euskarazko hedabideentzako diru-laguntzak ematerakoan irakurlea (edo irrati entzulea edo telebistako ikusentzulea) jartzen ditugu erdigunean, produktua jarri beharrean. Euskarazko prentsa irakurria izatea da Jaurlaritzaren helburua. Horregatik, zenbat eta irakurle gehiago, orduan eta babes ekonomiko handiagoa eman nahi du Jaurlaritzak. Euskararen erabilera helburu. Irakurlea helburu.

Irizpide hau aplikatuz, Berriak 1.301.963 jasoko ditu aurten. Esan behar da, ez dugula ezagutzen inon ere tamaina honetako diru laguntza jasotzen duen beste hedabiderik.

Kontutan hartu behar da ere, Berriaren aurrekontua 484.977 eurotan jaitsi dela aurten. Hala ere, Jaurlaritzaren diru laguntza ez da kopuru berean jaitsi (208.217 euro gutxiago). Berriak berak gutxitu duen aurrekontua baino gutxiago gutxitu da dirulaguntza. Hedabide honek, bestalde, 2013an 2012an baino 60.930 euro gehiago jaso zituen.

Diru laguntza hau ematen duen (1.301.963) erakunde bat ez dago inolaz ere Berriaren kontra. Ezta beste inoren kontra ere. Euskararen erabilera eraginkortasunez sustatzearen alde dago Jaurlaritza. Are gehiago, diru hau emanda, Eusko Jaurlaritzak Berriaren babesle nagusi izaten jarraitzen du. Eta Jaurlaritzak diru hau helburu batengatik bakarrik ematen du: euskararen erabileraren alde egiteko. Ahalik eta eraginkorrenak izan nahi dugu euskararen erabilera sustatzen laguntzerakoan, hedabideen kasuan euskarazko komunikazioa eta euskarazko hedabideak kontsumitzerakoan, alegia. Irakurleen onarpena eta hedabideen kontsumoa dira saritu nahi ditugunak, erabileraren mesedean.

Tokiko hedabideak dira aurtengo diru-laguntzetan gehikuntzarik handienak izan dituzten hedabideak. Arrazoia da euskal irakurle gehienengana iristen direla, eta Jaurlaritzak euskarazko hedabideen kontsumoa piztu nahi du. Leku askotan tokiko informazioa da euskarak gaur egun duen erabilera-gune garrantzizkoa, eta hori babestu eta sustatu behar dela uste dugu.

Euskal hedabide ezberdinen aurrekontuaren %18,72 diru laguntzen bidez finantzatzen du Eusko Jaurlaritzak. Berriaren kasuan, ordea, aurrekontu osoaren %21,38 ordaintzen da. Beraz, bistan denez, Berriak diskriminazio positiboa jasotzen du.

Eraginkortasuna areagotzea da diru-laguntza politikaren helburua. Horri buruz, eta dirulaguntzetarako irizpideak hedabideen kontsumo benetakoari lotzeaz asko eta luze hitz egin da Jaurlaritzaren eta Hekimenen artean. Eta bide hori jorratzen jarraitzea da Jaurlaritzaren helburua. Denak dira beharrezko euskararen erabilera areagotzeko, Berria eta beste 121 euskarazko hedabide edo komunikazio-produktuak. Helburu horretarako eraginkor diren neurrian, Jaurlaritzaren babesa izaten jarraituko dute guztiek: beharbeharrezkoak baitira euskarazko hedabideak, behar-beharrezkoa euskarazko ehundik gora hedabideek betetzen duten funtzioa, behar-beharrezkoa hedabide horiek gero eta kontsumitzaile gehiago irabaztea, behar-beharrezkoa guztion arteko elkarlana, betiere euskararen erabilera areagotzea helburu”.

Matxismoa kirolean

Normalean, Espainiako kirol esparruak, gure euskal talde edo kirolariei ez dagokien heinean, ez dit aparteko interesik sortzen, ikuskizunaz gozatzetik gora ez, bederen. Baina tenisean piztu den polemikak zur eta lur utzi nau.

Honezkero ez baldin badakizue zer gertatu den, labur-laburrean esango dizuet: Espainiako Tenis Federazioak, Davis Kopan jasandako porrotaren ostean, Gala Leon izendatu du Espainiako taldeko kapitain. Gala Leon emakumea da, argitzen dut, bada ez bada ere.

Gala-Leon-en-una-imagen-de-201_54415324149_54374916805_576_694 — Gala Leon

Hortik aurrera, tenislari, kazetari eta entrenatzaile batzuek botatako iruzkinek Torrente bera ere gorrituko luketelakoan nago. Antza, denbora luzea ematen dute jokalariek aldagela barruan, eta hango giroa hain da berezia, hain da pribatua, eta hain da garrantzitsua jokorako, ezen emakume entrenatzaile/kapitain batek zapuztuko lukeela Nirvana hori eta hankaz gora jarriko guztia. Berdin dio zer prestakuntza duen emakume horrek, berdin dio nolako karisma edo nolako egokitzeko gaitasuna, emakumea da eta ez diote hori barkatzen.

Eta gauzak alderantziz gertatzen direnean? Non daude aldagelako giroaren argudioa eta antzekoak? Hartuko ditugu, adibidez, saskibaloia edo futbola: zenbat entrenatzaile gizonezko dago emakumeen taldeetan? Eta ez elitean bakarrik, nork entrenatzen du zuen alabaren futbol, saskibaloi, eskubaloi, waterpolo edo bestelako kirol taldea? Kasuren baten emakume batek agian, baina gehienetan?

Ba hemendik, txoko apal honetatik, txalotu nahiko nuke Espainiako Tenis Federazioak hartutako erabakia. Ez dakit emaitza onik izango duten kirolari soilik dagokionez, baina emakumeen parekidetasunerako borrokan, halako erabaki ausartek (bai, ausartak dira oraindik, zoritxarrez) begien bistan jartzen digute emakumeak ere badirela gai gizonezkoenak izan diren edo diren arloetan burua adorez sartzeko eta oztopoen gainetik gailentzeko. Eredu dira, ez bakarrik emakume guztientzat, baita gizonontzat ere.

Eta Gallardonek dimititu du. Zer ondo!

– Azken orduko eguneraketa: [Enlace roto.] bikiniz jantzita jolasteari uko egin zieten euskal eskubaloi jokalariei. Albisteak pilatzen zaizkigu arlo berberaren inguruan.

Kazetaritzarekin jarraitzeko…

El Mundok hauxe argitaratzen zuen gaur goizean, Twitterren (nahiko lotsagabe, egia esan):

“Cosas fingidas” dio El Mundok? 2004ko martxoaren 11n, Madrilen izan zen treneko atentatua ETAk buruta zuela zioen teoria zoroa hainbat urtez mantendu izan duen egunkari berberak?

Baina zer uste dute? Memoriarik ez dugula?

Kazetaritzaren miseriak

Esango dute, azkenaldian, eta krisiarekin, gero eta debaluatuago dagoela kazetaritza, ogibideak prekarietate latza bizi duela, eta komunikabideetan, murrizketak izugarriak izaten ari direla. Askotan, kazetari bakar batek egin behar izaten du, lehen, bik edo hiruk egiten zuten lana.

Hori egia izanik ere, zergatik kazetaritzaren mundutik bertatik lagundu profesioa gehiago kakazten? Adibide asko egon litezke esaten ari naizena osatzeko, baina atzo, zur eta lur utzi ninduen El Correo Español egunkariak zelan tratatzen zuen Errekaldeko hiltzaile presuntoaren atxiloketa.

Eta presunto diot hala delako epaileak kontrakoa esaten ez duen bitartean, denok gara errugabe errudun garela frogatzen ez bada, eta hori da zuzenbide estatu baten daukagun eskubiderik garrantzitsuenetarikoa. Ba El Correok erabaki zuen atxilotutako pertsona errudun dela eta gizonaren argazkia argitaratu zuen, oso handi eta kalitate onarekin.

Zertarako behar dugu botere judiziala El Correo Español baldin badaukagu? Zelako dirutza aurreztuko genukeen. (Irakurri esaldi hori dagokion sarkasmo puntuarekin, mesedez).

Okerrena, agian, da gauza hauek oharkabean pasatzen zaizkigula irakurleoi, ohitura txarretara erabat ohituta.

Eta gaur, ETAren desarmearen albistea espero dugunean, gose larriz, El Correo Españolek ez dauka beste zereginik egiaztatzaileak jipoitu eta euren prestigioa higatzen saiatzea baino.

Tamalgarria eta lotsagarria.

Sra. García, usted es vasca

Batzuek esango dute “gartzea” hitzetik datorrela, beste batzuek “hartza” izenetik, baina ezin uka daitekeena da gaztelaniaz “García” idazten den abizena euskal jatorrikoa dela. Euskaltzaindiak Euskal Deituren zerrendan jasotzen du eta idazkera hau da hobesten duena: Gartzia.

Hori esanda, sorpresa handiz ikusi dut Interneten ABCko kazetari den Romualdo Maestrek bere blogean idatzitakoa: El “derecho a decidir” de los García. Eta artikulua irudi “eder” honekin apaintzen du:

(Oraindik ez dakit Trebiñu zergatik agertzen den zuriz, baina tira…).

Kazetariak “nazionalismoa” kritikatu nahi du, hori bai, etnizismoan oinarritutako argudioak erabiliz, hau da, kritikatu nahi duen hori berori hartzen du idazleak bere arrazoiketa eraikitzeko. Eta are okerrago, egiatzat jotzen du García abizenaren espainiartasuna, baina arestian esan bezala, ezin da okerrago egon, Garcia deitura horrek euskal jatorria baitauka. Hara non!

Beste perla batzuen artean, ABCko “kazetari” honek beste gezur batzuk ere esaten ditu bere errealitatea edertzeko: adibidez, nazionalistek beti eskatu dutela zergen kudeaketa, ahaztuz katalanek ezetz esan ziotela Kontzertu Ekonomikoaren antzeko bide bati Estatutua negoziatu zutenean; edo esaten du, baita ere, erkidego autonomo guztiek porrot egin dutela ekonomikoki (bitxia zelan euren zergak Foru Ogasunen bidez batzen dituzten Erkidegoen kasua ez den; baina bada ez bada, guztiak direla esaten du).

Eta azkenik, autoreak artikuluan bertan onartzen duen bezala, ez dut ahaztu nahi goian duzuen irudi hori nondik datorren. Maestre jaunak dio Twitter bidez heldu zaiola, @maripuchi izeneko baten bidez (irudian bertan ikus dezakezue sinadura). Ba @maripuchi hori Cristina Juesas da, Patxi Lopezen Gobernuan komunikazio aholkulari izanikoa. TOMA YA!