Category: politika

Gaztelania euskararen gainetik aurkezteko trikimailuak

Atzo, RAEk (Espainiar Hizkuntzaren Errege Akademia) [Enlace roto.] egin zion euskarari, 300 urteko historian, lehen aldiz.

Hitz politak eskaini zizkioten bertan euskarari: “euskara ez da horma, zubia baizik” (Aizpea Goenaga), “gizartearen elementu bateratzailea” (Wert ministroa), e.a.

Leku eta kolore guztietako ordezkaritza izan zen Madrilen: EAJ, Amaiur, Eusko Legebiltzarreko presidentea, PPkoak, PSEkoak, katalanak, galiziarrak… Nafarroako Gobernuko ordezkaritza falta izan zen bakarrik, baina ezaguna da Nafarroako Gobernuak euskarari dion begirunea.

Horretaz guztiaz gain, ordea, ekitaldiak berak, hitz horien guztien azpitik, islatu nahi zuen mezuari erreparatu nahi diot. Tira, islatu nahi zuena ez dakit, baina behintzat, nire ikuspegitik islatzen zuena.

Saretik apur bat trasteatzen ibili ondoren, ez dut aurkitu RAEk beste hizkuntzaren bati eginiko omenaldirik. Zergatik euskara orduan? Ba nire ustez, horrela garbi geratzen delako zein den hizkuntz nagusia eta zein menpekotasun egoeran dagoena. Nagusitasunetik, etnozentrismotik eginiko omenaldia iruditzen zait, edo gutxienez, seguru kutsu hori nabarituko dutela euskal herritar askok.

RAEk halakorik egitea ohikoa balitz, noiz edo noiz suahili edo txekiarrari omenaldia egin izan balie, akaso, atzoko ekitaldia ez litzateke susmagarria izango. Baina euskara aukeratu dute euskaldunoi bizkarrean zapladatxoa emateko, “ei! lasai! Oso jatorrak zarete eta Espainian asko maite zaituztegu”.

Jakin badakit halako ekitaldiak kritikatzea zaila dela, horregatik ulertzen dut alderdi abertzaleak bertara hurbildu izana: nola esango dute, bada, ezetz? Omenaldia da! Ba bai, ulergarria oso, baina nik behintzat, ezin dut burutik kendu horren guztiaren azpian dagoen edo egon daitekeen espainiar nagusitasunaren erakustaldi publikoa, eta harrapatu egin gaituzte.

Dena dela, eta pentsatzen duzuena duzuela ere, eztabaidarako tarte handia zabaltzen duen ikuspuntu hau jarri nahi nizuen begien aurrean. Ea zer deritzozuen.

Hitz-gakoa: sinesgarritasuna

[Enlace roto.] Eusko Jaurlaritzaren krakari dagokiona izan da, bere testuinguru jakinarekin: Iñigo Urkullu atera zen esatera Eusko Jaurlaritzaren deiak jaso dituela laguntza eske, eta maneiatzen dituen datuen arabera, egoera oso larria dela.

Zezenen modura atera dira, horren ostean, Idoia Mendia, Rodolfo Ares, Basagoiti (antza bai, gobernuan dago) eta inguruko beste batzuk. Baina airean somatzen zen sentsazioa ez zen hori, gizarteak sinetsi egiten zituen Iñigo Urkulluren hitzak.

Horregatik, hain zuzen ere, gezurra luza ezin zitekeela ikusirik, EBBren presidenteak Ares berak deitu ziola zehaztu ondoren, ez dio inork informazio hori ukatu, eta barne sailburuak egiaztatu egin zuen. Ostera, beste hitz batzuk erabili dituzte horri aurre egiteko: erantzukizun falta, arduragabekeria… Hau da, eraso pertsonala, oinarri handirik gabekoa.

Zer da, beraz, horretatik guztitik ondoriozta dezakeguna? EBBren presidenteak etsai politikoak izango ditu, batzuen gustukoago izango da eta beste batzuen ez horren gustuko, baina gauza bat argi eta garbi geratu da: Iñigo Urkullu zeharo sinesgarria da. Ez du inork esango, edo oso arerio hiperlerrokatu gutxi batzuek bakarrik, gezurretan ibiltzeko gai denik.

Gaur egungo politikagintzan, hori zaindu beharreko aktibo bat da. Rubalcabak harro asko esan dezake Patxi Lopez aktibo bat dela PSOE barruan, baina benetako aktiboa, jendeak estimatzen duena, beste hori da, sinesgarritasuna, seriotasunarekin eta lan irmoarekin landutako sinesgarritasuna alegia.

Ba al da hori baino balio inportanteagorik hain kutsatuta dagoen politikagintzan?

Zer krisi eta zer kristo?

Asko dira Patxi Lopez eta bere gobernuak dituzten hanka sartze, gestio txar eta xahutzeen adibideak, are gehiago, aski ezaguna da lehendakariak komunikazioarekin (edukirik gabekoa) duen obsesioa.

Oraingoan, txanponaren bi aurpegi horiek batera azaltzen zaizkigu La Gacetan (bai, infernura joango naiz) irakurri dudan [Enlace roto.]: “Patxi Lopezek ezerezean uzten ditu bere langileak eta sare sozialak kudeatzeko pertsona bat fitxatzen du”.

Erakundearen komunikazio, publizitate eta harreman publikoetarako 150.000 euro aurrekontuan aurreikusi arren, 100.000 euro gastatuko ditu Lopezek community manager bat kontratatzen. Ez al dago Eusko Jaurlaritzan lan hori gai egiteko den komunikazio teknikaririk? Eta ez badago, ez al da merkeago izango Jaurlaritzan barne prestakuntzarako dirua gastatzea? Langileengan inbertitzea, alegia.

Baina tira, ez badago ezin da ezer atera. Gastuak murrizten ari da behin eta berriro Eusko Jaurlaritza (zerbitzu asko kinka larrian jarriz), kredituak eskatu eta eskatu dabil, oraindik ez dakigu noraino heltzen den zorraren dimentsioa, baina 100.000 euro dauzkagu kanpotik community manager bat kontratatzeko (ezaguna edo laguna izango ote da? Ez dakit).

Gobernu honen noraezaren beste adibide garbi bat. Animo, euskal herritarrok! Gutxiago falta da.

Rosa Diezen printzipioak edo Groucho Marxenak

UPyD-ren kanpainak ardatz nagusi bat izan du azken hauteskundeotan: hauteskundeen legea, hain zuzen ere alderdien ordezkaritza zelan banatzen den zehazten duen araudia.

Lege horren arabera,  kongresuko diputatuak lurraldeka banatzen dira. Hau da, probintzia edo herrialde historiko bakoitzak diputatu kopuru jakin bat eramaten du kongresura. Ez du balio alderdi batek Espainia osoan ateratzen dituen boto kopuruak, baizik eta lurralde bakoitzan ateratzen dituenak lurralde horretan bere ordezkaritza lortu ahal izateko.

Hori da UPyD eta Rosa Diezek kritikatu dutena. Adibidez, EAJk edo Amaiurrek baino boto gehiago izanda, ordezkaritza murritzagoa daukate. Baina Espainiako legeak bere lurralde guztiek ordezkaritza izatea bermatzen du. Gutxienez, horretan, asmatu egiten dute estatuan, eta horrela, Melilla bezalako gutxiengoak ez dira handiagoak diren populazioen menpe zapalduta geratzen.

UPyD-k, beraz, ez du ordezkaritza nahikoa lortu talde parlamentarioa osatzeko kongresuan. Baina hori lortu ahal izateko ez dute lotsarik izan eta Foro Asturias alderdiarekin (Álverez Cascosena) akordio batera heldu dira, bien artean taldea osatzeko.

Gogorarazi beharra dago, UPyD-k proposatzen duen hauteskunde legearekin, seguru asko, Foro Asturias alderdiak ez lukeela daukan ordezkaritza lortuko. Baina printzipioek ez dute garrantziarik dirua edo helburu jakin bat jokoan baldin badago, antza. Beraz, Rosa Díezek bere egin dezake Groucho Marxen esaldi ospetsu hura: “hauek dira nire printzipioak, gustuko ez badituzu beste batzuk dauzkat”.

Gainera, Rosak zera zioen hauteskundeen hurrengo egunean, ez zuela beste alderdi batzuen laguntzarik onartuko taldea osatu ahal izateko.

Lotsagarria.

Fernando Aramburu, alias Juaristi II.

Iraina ez da doan bakarrik ateratzen, ez, gainera saritzen da. Zeri buruz ari naizen? Ba hona hemen Fernando Aramburu “idazle” baskoaren esalditxo batzuk, [Enlace roto.] eman du elkarrizketa aurtengo Tusquets saria jaso ostean:

  • “el cura me retiró del grupo de forma sibilina sugiriendo a mis padres que aprendiese a tocar el tamboril, lo cual era un descenso de categoría. Los que sabían euskera podían aprender a tocar la guitarra” -> Listo! Hor dago guztiaren azalpena, umetako traumak jota dago, eta euskararekiko gorrotoa garatu eta perfekzionatu du urteetan zehar. Baina jarrai dezagun.
  • “Era una ciudad (Donostia) con orgullo cosmopolita que mantuvo el festival de cine, inauguró el de jazz… Tenía el deseo de ocupar un lugar en el planeta. Luego esto se perdió, sobre todo en la década 1977-1987, y el nacionalismo tuvo una responsabilidad en esa pérdida” -> Frankismoaren nostalgia, hortxe zeharka, baina bai, nostalgia.
  • “En el País vasco se mantiene la ficción de que existen lectores en euskera” -> onena da Mexikon bizi dela. Ez dut uste azalpenik behar denik, blog honek bakarrik irakurle gutxi batzuk ditu.

Gainera esaten du, [Enlace roto.] agertzen den bezala, 208 edo 503 euskal irakurle dagoela, asko jota, eta ez hori bakarrik, euskal idazleak diruz lagunduta daudela eta ez direla askeak. Galdetu beharko genioke nola dakien hori guztia ez bada euskaraz hitz bat ere irakurtzeko gai.

Baina tira, beti izango dira gure Jon Juaristi Maitearen jarraitzaileak.

Ni ez naiz fededuna… Hauteskundeen emaitzak ulertzeko gida

Baneukan gogoa hauteskunde orokorretako emaitzei heltzeko, baina gogoa eta astia, zoritxarrez, askotan ez datoz bat.

Ez zaituztet zenbaki potoloekin aztoratuko, askotarikoak ikusiko zenituztelako dagoeneko, bai ordea, zenbakien aurrean jartzeko filosofia eta jarreraren gaiari heldu nahi nioke.

Alde batetik, ahaztu gauza bat, ezabatu zuen hardiskatik, zenbaki batek, berez, ez du ezer esaten. Zenbakia bera baino inportanteagoa da zenbaki hori inguratzen duen testuingurua: aldi politikoa, lekua, joera, e.a. Hortaz, “alderdi batek xxxxxx boto irabazi/galdu ditu” bezalako adierazpen handien aurrean, lasai, eseri eta erreparatu, lehenik eta behin, adibidez, hauteskunde bat eta bestearen arteko parte hartzean egon den desberdintasunari. Zerbait aipatzearren, baina garrantzitsua, guztirako boto kopurua ere ez delako beti berdina.

Bestetik, eta gure Euskadira etorrita, koalizioen emaitzak aztertzerakoan ere, egiten ditugun batuketek  logika jakin bati jarraitu behar diote:

  • UPN eta PPren botoak batzen baditugu Nafarroan koalizioan joan direlako, zilegia da, eta berdin berdin balio du EAJ eta Geroa Bai koalizioarenak batzea (EAJ baitago barruan).
  • Gogoratu, bestalde, Amaiur Amaiur dela, eta ez Bildu edo Ezker Abertzale tradizionala. Beraz, Amaiurrek galdu edo irabazi duena batekiko edo bestearekiko, erreferentzia bat baino ez da, baina ez egia absolutua. Adibidez: Ezker Abertzaleak duen babes soziala ez da orain handiagoa (edo txikiagoa) emaitza zehatz batzuengatik, sentsibilitate gehiago gordetzen baititu koalizio honek. Kasu honetan, bereziki deigarria da Bilduren emaitzak ezin hobetu izana, Aralar gehitu denean proiektura. Baina nire aurreko argudiora itzulita, horren arrazoia testuinguruak emango digu eta hurrengo hauteskunde batzuetako emaitzek.
  • Bi garaipen mota daude hauteskunde hauetan: botoetan lortzen dena eta eserlekuetan lortzen dena, biak ala biak baliagarriak, eta biak bere esanahi sinbolikoarekin. Ez nituzke bata ala bestea gutxietsiko.

Laburbilduz, zenbakiek ez dute egia absoluturik ematen. Horregatik esaten da hauteskundeetan, maiz, guztiek irabazten dutela, baina egia esan, alderdi bakoitzak bere testuinguruan hartzen ditu zenbakiak, irakurketa jakin, eta ziur asko, baliagarria eginez. Kontuan izan, beraz, hauteskunde gau horretan, alderdietako liderrek euren jendeari hitz egiten diotela, ez horrenbeste gizarteari.

Horregatik, hain zuzen ere horregatik, iruditu zitzaizkidan hain deigarriak Iñaki Antigüedadek (Amaiur) gau horretan bota zituen lau hitz, jendaurrean, hitzaldia ematen ari zela: “gu ez gara fededunak”. Bere aurrean, eta inguruan, zeukan jendea ez zen bere betiko eta ohiko jendea, Ezker Abertzale tradizionala ez diren beste sektore batzuk zeuden. Zer aurpegi jarriko zuten Larreinak eta bere boz emaileek hori entzutean?

Amaitzeko, orduan, argi eduki gau horretan politikariek bere jendeari hitz egiten diotela, baina aldi berean, ez legoke gaizki politikariek beraiek ere kontuan hartzea bere jendea zein den.