Category: Sin categoría

Perico bat baino gehiago gure artean (edo esatarien euskararen inguruan)

Usabiaga vs Delgado zutabea irakurri dut aste honetan Berrian. Gai interesgarria bezain korapilotsua plazaratu du Juan Luis Zabalak; besteak beste, Xabier Usabiagak berak Twitterren hasitako hariari erreparatzea besterik ez dago. Edonola ere, eta estiloak estilo, hizkuntzaren erabileraren ikuspegitik, bi esatarien zale dela aitortu du Zabalak.

Gogoan dut, adibidez, gure aita zenak jasaten ez zuen telebistan ari zen (eta den) esatari euskaldun bat; ez dut izenik emango. Haren joerak errazegi sumatzen ziren (aitaren arrazoia); gainera, euskara aldetik, etxekotik oso hurbil zebilen… zerbait esatearren (nire bigarren zergatia).

Freepik-en diseinua, honen bidez: www.flaticon.es

Irrati eta telebistetan gaiaren ezagutza nahikoa ote den galdetu diot sarri neure buruari; tira, aritua izatetik aditua izatea / gaiaren ezagutza ondorioztatzen badugu behintzat. Beste upeleko sagardoa da komunikatzen jakitea zein hizkuntzaren ezagutza eta erabilera; hizkuntza edozein delarik, jakina. Dena den, Zabalak dioen bezala, hizkuntz maila ez da kezkagarria gaztelaniaren kasuan; antzeko hizkuntz hedatu bezain indartsuetan antzera izango delakoan nago. Beste kontu bat da, ordea, euskararen esparrura gatozenean.

Moda antzeko bat dago euskaraz ikusentzuneko hedabideetan “etxeko euskara” baliatzearekin; hizkuntzaren erregistro desberdinak erabiltzeko gaitasun ezaren erakusle direla iruditzen zait maiz, ez hainbeste nahita egindako hautuarekin edota barrea eragiteko bide batekin. Adibide bat: Athleticen partida bat You Tubetik ikusi nuen duela gutxi eta esatariak lasai asko nahasten zituen batua, bizkaiera jasoa, bere eskualdeko aditzak… Aberastasunaren ezagurri ote?

Ez da beti erraza interesa piztea eta hizkuntzaren ezagutza uztartzea, lanean inoiz egiaztatu izan dudanaren arabera. Ematen dit gero eta errazagoa izango dela euskaldunak aurkitzea, baina gogoan dut garai batean lan nekeza zela prest zeudenak azaltzea… edota jende bera toki guztietan ez entzutea. Ez naiz kaleko edo uneko elkarrizketatuez ari, jakina, gonbidatu berezi, komentarista eta abarrez baizik. Azken finean, ez dakit gure eremu txikian hizkuntza aldetiko “Perico” gehiegi ez dugun.

Online topaketak

Ez nekien, adiskide, zein hitz jarri izenburuan: jarduerak, ikastaroak, kongresuak, biltzarrak… Baina “topaketa” hautatu dut lehengusu batek esaten zituenak gogoan izanda. Euskara era informal samarrean ari zen ikasten aspaldi; alegia, eskolak hartu gabe, bere kontura eta udetan nahiko testuinguru euskaldunean zebilela baliatuta ari zen apurka-apurka. Gustukua zuen berak “topaketa” hitza; ahoa betetzen duten horietakoa eta borobila zela zioen sarritan.

Eta online bai… Halaxe ematen du izango direla asko “normaltasun berrian“. Behintzat, aurreko urteeetan aurrez aurre ziren pare bateko antolatzaileek aldaketaren berri eman dute dagoeneko. Datak ere jarrita daude horietako batean; are, matrikula ere bai.

Eta ez dut esango geroa ikusteko gaitasuna dudanik (ez naiz, ustez behintzat eroa; ez dut ikusten geroa, alegia, abesti baten hitzak ziotenez). Baina bai hasi naiz sumatzen, beste arlo batzuetan bezala (ikastolak, euskara unibertsitatean…) nolabait aitzindari izan naizela. Nahita edo nahi gabeko hautuak, auskalo.

Aurreko batean aipatu nizkizun duela urte batzuk egindako ikerketak eta idatzitako artikuluak. Eta horietako batzuk, online antolatu ziren kongresuetan aurkeztu nituen 2005ean eta 2006an. “Congreso Internacional Virtual de Educación” izena zuen ekimenak (5. eta 6.a ei ziren). Ponentziak kongresuaren webgunean zintzilikatzen ziren, gaika. Eztabaidarako, foroak zeuden irekita. Eta inoiz, mahai-inguru gisa, txat idatziak. A zer nolako esperientzia izan zen lehendabiziko aldiz horrelako saio batean moderatzaile izan nintzenekoa. Txat idatzia, bai, ez oraingo bideohitzaldi famatu horiek bezalakoa. Eta harreman informaletarako guneren bat ere bazegoen, baina kafe birtuala ez da kongresuen hirugarren zatian bezala dastatzen.

Handik denboratxo batera, II Congreso de la Cibersociedad ekimenean parte hartu nuen. Eta urrats bat gehiago emanda, antolaketa lanetan lagundu ere bai.

Eskubideak: CC zero

Edonola ere, ez dakit garai hartako esperientzietatik zer ikasi dudan, dugun. Oraingoan, ezinbestez hartu behar izan baita erdi ahazturik zegoen bidea. Portzierto, garai likidoen eraginez edo, orduko esteken bila ibili naiz eta ezin aurkitu.

Ikerketa zaharrak, berri?

“Zer berri? Zaharrak berri!” dugu esaera ezaguna gure artean. Ez dakit Buggs Bunnyren ahotan ere jarriko zuten marrazki bizidun horren gorabeherak itzultzean. Dena den, antzeko susmoa dut nik egunotan online ikas-irakas prozesuei buruzko iritzi eta proposamenak entzun eta irakurtzen ditudanetan. Are: ba omen dago zientzien esparruan jarrera horri izena eman dionik.

2007an honelakoa nintzen

Eta zaharrak berri horrekin bueltaka, iritziak ea proposamenak entzutean (horietako zenbait “berriak” direlakoan edo), nire doktoretzarako bidean egindako ikerketa eta lan batzuk gogoratu ditut. Horregatik, “nire liburuaz” mintzatzea bezalakoxea izan daiteke gaurko sarrera hau. Urteak dira burutu eta aurkeztu nituela aipatutako lanak, eta jakin badakigu Baumanek deskribatutako garai likidootan kontuak, egoerak… azkar aldatzen direla baina ematen du oraindik orain puri-purian egon litezkeela bertan ondorioztatuko kontu ugari. Ez dut uste ameslaria nintzela; bai, ordea, aspalditxo urrutiko ikas-irakaskuntzan eskarmentu pixkat izan dudala ikasle eta irakasle gisa. Goazen zertxobait zehaztera.

Irakasleen prestakuntzan txataren erabileraz saiakera bat egin nuen 2004ko udaberrian. Txat idatzia, gainera; ez zen, beraz, une honetan baliatzen diren bideodeien antzeko tresna. Dena den, teknologiekin gertatzen den legez, erreminta baino jarrera, planteamendua… dira funtsezkoak nire ustez. Esperientziaz gehiago jakin nahi baduzu, hona hemen: Txata , ziberespazioan lagunak egitea baino gehiago: esperientzia bat irakasleekin HABEnet campusean.

Garai haietan kezkatzen ninduen beste gai bat partaidetza pasiboarena zen; alegia, Interneten sortutako esparruetan irakurri arren parte hartze zuzenik ez izatea, mezuen bidez foroetan, adibidez. Ikerketa zabalagoa izan zen hau, eta doktoretzarako ezinbesteko zen DEArako oinarri (Diploma de Estudios Avanzados, DEA, zeritzon doktoretza egiteko tartean egiten zen ezinbesteko mailari) . Euskaraz beste artikulu bat idatzi nuen gaiaz eta hau ere HIZPIDE aldizkarian argitaratu zen; 2007koa da “Partaidetza pasiboa Interneten sortutako talde eta komunitateetan: kezka eta oztopoak“.

Badago beste esperientzia bat; hirugarren hau lanean sortutako eskaera bat izan zen: helduentzako online ikastaro bat diseinatzea eta aurrera eramatea. Gerora, nahiz eta sustatzaileak horren berri emateko interesik ez zegoela adierazi, hedatzea erabaki nuen, besteak beste doktoretzan ikasitako gai batzuk praktikan aplikatzeko ahalegina egin nuelako. Gaztelaniaz dago “¿Cursos virtualizados?” Una alternativa real en formación de adultos” komunikazioa; izan ere, 2007an Madrilen egin zen “XII Congreso Internacional de Informática Educativa” kongresuan plazaratu nuen.

Bi hausnarketa gaurkoa bukatzeko; ez berriak, sarritan esaten ditudalako. Lehenengoa: online ikas-irakaskuntza ez da aurrez aurreko urria edo mugatua bailitzan hartu behar; bestelako izaera bat du eta horri erantzun behar zaio. Bigarrena: aurrez aurre ari diren irakasle guztiak izan dira aurrez aurreko ikasle, baina, online ari diren zenbat izan dira era horretan ikasle?

Nire azken lankidetza…oraingoz

Ez naiz blog honetaz ari, baina hau ere oraingoz dela esan beharko dut. Izan ere, DEIAren webgunean izandako aldeketengatiko gora-beherek berriz esparrutxo honen geroaz eta tokiaz pentsarazi didate zazpi urte pasatu ondoren (zazpi!!!). Sarrera honetan, aldiz, liburu batez arituko natzaizu, adiskide; eta, zehatzago, liburu baten kapitulu batez.

Badakizu nekez esaten dudala ezetz (bai, badakit hori ikasi behar dudala, baina oraindik orain ikasle ere banauzu). Hala, atal labur bat idazteko proposamena egin zidan liburuaren editoreetako batek hasiera batean. IKTei eta konpetentzia digitalei buruzko liburu baterako zen, ematen duten graduadondoko baten baitakoa. “Irakaslea berrikuntzaren aurrean: garapen profesionala eta ahalduntzea” izan zen proposatutako izenburua eta orientabide orokor batzuk ere eskaini zizkidatzen. Baiezkoa eman eta gero beste kapitulu bat idazteko ere proposatu zidaten, baina arrazoi desberdinengatik hura ez nuen horren argi ikusi eta bigarren horretan ez nuen aurrera egin.

2019ko azaroan plazaratu zuten emaitza eta urtarrilean egin zuten aurkezpena prentsaurreko batean. Azkenean, hainbat kide eta ezagunen partaidetza egon da, Mikel Iruskietak txio honetan adierazi zuen bezala.

Eta hemen, prentsaurrekoaren bideoa:

https://youtu.be/OLDemNH_1R0

Bukatu aurretik, eskerrak eman nahi dizkiet nigan pentsatu zuten koordinatzaile-editoreei: Mikel Iruskieta, Montse Maritxalar, Amaia Arroyo eta Abel Camachori.

Informazio zabalagoa: liburuaren editoreei Buruxkak webgunean egindako elkarrizketa. Liburua salgai dago, besteak beste UEUren webgunean.

Iragarki elebidunak

Behin baino gehiagotan egokitu zait publizitate-kanpainak eta iragarkiak aztertzea, arrazoi desberdinengatik: lanagatik, laguntza eskatu didatelako… Lanbidearen ajez edo deformazio profesionalez ere bai, jakina. Azken arrazoi honengatik erreparatu diot, seguruenik, Bizkaiko Foru Aldundiak indarkeria matxistaren aurka abian jarri duen azken kanpainari.

Ez da erraza lelo elebidunak arrakastaz osatzea edo itzulpenarekin bete-betean asmatzea. Sarriago gertatzen da, nire ustez, ideia bikaina hizkuntza batean sortzea eta gero beste hizkuntzara edo hizkuntzetara eta horien ezaugarrietara egokitu behar izatea. Ez da erraza hitz-jokoak itzultzea. Adibide ugari dagoela ematen dit. Esate baterako, Laguna kotxeen kanpaina hasi zenean nik adiskidetasunarekin zerikusia izango zuelakoan nengoen.

Antzeratsu gertatu zait arestian aipaturiko kanpainarekin; ez ditut bi leloak berdin ulertzen. Gazteleraz, “tío bueno” horrek ematen du jokorik. Nola euskaratu, baina? “Tipo apartak” izan da hautaturiko formula; “osaba ona” ez, eskerrak. Hala ere, “tipo” ontzat hartuta, “aparta” eta “ederra” ez ditut berdin ulertzen nik. “Mutil katxarroa” ere ez dakit nik aparta ote den.

Badaezpada: indarkeria matxistaren kontra nago. Publizitateari, itzulpenei eta testuak ulertzeko moduei buruzko sarrera da.