Tag: komunikabideak

Perico bat baino gehiago gure artean (edo esatarien euskararen inguruan)

Usabiaga vs Delgado zutabea irakurri dut aste honetan Berrian. Gai interesgarria bezain korapilotsua plazaratu du Juan Luis Zabalak; besteak beste, Xabier Usabiagak berak Twitterren hasitako hariari erreparatzea besterik ez dago. Edonola ere, eta estiloak estilo, hizkuntzaren erabileraren ikuspegitik, bi esatarien zale dela aitortu du Zabalak.

Gogoan dut, adibidez, gure aita zenak jasaten ez zuen telebistan ari zen (eta den) esatari euskaldun bat; ez dut izenik emango. Haren joerak errazegi sumatzen ziren (aitaren arrazoia); gainera, euskara aldetik, etxekotik oso hurbil zebilen… zerbait esatearren (nire bigarren zergatia).

Freepik-en diseinua, honen bidez: www.flaticon.es

Irrati eta telebistetan gaiaren ezagutza nahikoa ote den galdetu diot sarri neure buruari; tira, aritua izatetik aditua izatea / gaiaren ezagutza ondorioztatzen badugu behintzat. Beste upeleko sagardoa da komunikatzen jakitea zein hizkuntzaren ezagutza eta erabilera; hizkuntza edozein delarik, jakina. Dena den, Zabalak dioen bezala, hizkuntz maila ez da kezkagarria gaztelaniaren kasuan; antzeko hizkuntz hedatu bezain indartsuetan antzera izango delakoan nago. Beste kontu bat da, ordea, euskararen esparrura gatozenean.

Moda antzeko bat dago euskaraz ikusentzuneko hedabideetan “etxeko euskara” baliatzearekin; hizkuntzaren erregistro desberdinak erabiltzeko gaitasun ezaren erakusle direla iruditzen zait maiz, ez hainbeste nahita egindako hautuarekin edota barrea eragiteko bide batekin. Adibide bat: Athleticen partida bat You Tubetik ikusi nuen duela gutxi eta esatariak lasai asko nahasten zituen batua, bizkaiera jasoa, bere eskualdeko aditzak… Aberastasunaren ezagurri ote?

Ez da beti erraza interesa piztea eta hizkuntzaren ezagutza uztartzea, lanean inoiz egiaztatu izan dudanaren arabera. Ematen dit gero eta errazagoa izango dela euskaldunak aurkitzea, baina gogoan dut garai batean lan nekeza zela prest zeudenak azaltzea… edota jende bera toki guztietan ez entzutea. Ez naiz kaleko edo uneko elkarrizketatuez ari, jakina, gonbidatu berezi, komentarista eta abarrez baizik. Azken finean, ez dakit gure eremu txikian hizkuntza aldetiko “Perico” gehiegi ez dugun.

Euskara indartzeko bideak eta autokritikak

Euskararen Eguna zela-eta, Dani Alvarez kazetari ezagunari egindako elkarrizketa baten berri izan nuen Sarean, Daniren beraren txio bati esker, besteak beste.

Elkarrizketan kontu gehiago agertzen ziren, zergatik hurbildu zen bera euskarara, adibidez. Eta pertsona ezaguna izanda, eredugarria eta txalogarria iruditzen zait bere jarrera eta ahalegina; elebitasun hartzaileari buruzko ikuspegian ere bai. Baina txioan nabarmendutako kontu horrekin ez nago guztiz ados.

Izan ere, ni neu behintzat, barre egiten hasi baino, haserretu egiten naiz hainbat egoeratan. Zaila da orokortzea, eta testuingurua testuinguru (edo telesaioa telesaio, edo pertsona pertsona) haserretu egiten nau askotan euskara-maila eskasa sumatzeak mahai-inguruetan esaterako; edo alderdi politikoetako ordezkariengan; edo aurkezleen kasuan; edo kolaboratzaile ordainduen kasuan. Gaur, adibidez, “ni pertsonalki” bat atera zaio saio batean aurkezleari, eta ergatiboa bera dantzan ibili da zenbait unetan. Eta antzera amorrarazten nau “landu gabeko euskara”ren erabilerak arestian azaldutako kasuetan.

Askotan eskertzekoa da bai askoren ahalegina, baina, eta berretsi egiten dut salbuespenak salbuespen, ez dut uste nahikoa edota desiragarria denik komunikabideei dagokienez (eta irakakaskuntzaren munduan, antzera jakina). Elkarrizketan bertan ageri den bezala, ez gara ingelesaz edo gaztelaniaz ari. Michael Robinsonena eta antzeko beste batzuena gaztelaniaz mintzatzean, seguruenik, salbuespena da komunikabideetan.

Txanponaren bi aldeak ikusiko ditu askok. Baina ni neu behintzat ez nau lasaitzen tabernetan euskaraz dagoen presentzia bakarra “salda dago” denean. Edo gaztelera nagusi den komunikabideetan euskaraz akatsak dituen berri solteak irakurtzeak.

Portzierto. Hau bai dela desbiazio kontua nire aldetik, onartzen dut, baina “euskaldunek” jarri dute Daniren ahotan eta ez “euskaldunok”. Ñabardura bat baino gehiago da, ezta?