Ikasle eta irakasle

Futbolean euskaraz?

Ekin diezaiogun berriz hizkuntzen ikas-irakaskuntzaren gaiari. Gaurkoan, kirolarekin nahasian.

Azken urteotan ofizialduagoa dago, nolabait esateko, euskararen erabileraren sustapena futbolaren oinarrizko mailetan –ofizialduago diot, batzuk, behintzat, beti saiatu izan garelako gaztetxoekin horrela mintzatzen aukera izan dugunetan–. Esate baterako, Futbola oinarritik euskaraz liburuaren argitalpenaren berri eman zen [Enlace roto.] eta izan bereko ekitaldiaren III. edizioa egin da berriki (Itzarri Consultingen webgunean agertutako berria). Areago, 2012an, argitalpenaren eta ekimenaren aurkezpena egitean honela esaten zen Bizkaiko Foru Aldundiaren webgunean helburuaz:

“futbolean entrenatzen diren milaka ume eta gazteei euskaraz egiteko aukera eskaintzea [da xedea], gai horretan prestakuntza espezifikoa duten entrenatzaileekin”

Edonola ere, duela gutxi ikus-entzundako pasadizoa dakarkizut, irakurle. Agian, garrantzia gabekotzat jo daitekeena, baina adierazgarria nire ustez.

Kadete-mailako partida; 14-16 urteko jokalariak, hortaz. Bizkaian, Bilbotik hurbil. Une batean, jokalari batek epaileari bukatzeko zenbat denbora falta den galdetu, euskaraz; honek, hamahiru erantzun. Eta orduan, beste taldeko jokalari batek “habla en español, que no entiendo. ¿Qué has dicho? ¿Trece?” Zur eta lur; epailea bera ere bai. Ikusleetako batek esan zuenez, gutxienez A ereduan arituko da bigarren jokalari hori. Hamaika ikusteko jaioak gara… eta ez naiz jokalari kopuruaz ari.

Hizkuntzak ikasteaz

Aste Santua igaro orduko udari begira jartzen da asko. Eta ez dakit moda den, beharra den, familia-kontziliaziorako bideetako bat den… baina hizkuntzak ikastea egoten da maiz planen baitan. Ez da oraingo kontua: esate baterako, [Enlace roto.], Gazteen Euskal Behatokiaren arabera lautik bat joana zen atzerrira hizkuntza ikastera (argitalpena zehatzago ikusi nahi baduzu, erakundearen webgunean bertan duzu eskura) Honi lotuta, kanpoan ikaste hori murriztu egingo zela [Enlace roto.].

Hizkuntzarekiko harremana ezinbestekoa dela ez dut ukatuko. Eleaniztasuna ezinbestekoa ere ei da… ama-hizkuntza ingelesa dutenentzat izan ezik, antza. Baina kontuan izan beharreko aldagai ugari dago, metodorik “onena” ez dagoen bezalaxe. Interesak eta negozioa ere badaude atzerrira horren atzetik. Eta doanaren helburuak eta heldutasun-maila; beti ez omen da ikasteko grina nagusi. Eta ez da merkea.

Pasadizoaren tartea –agian, hiri-legenda– Behin esan zidatenez, soldaduskan, Afrikan eta liburu batean oinarritua ikasi zuen batek euskara; alabaina, ez nioke inori bide hau gomendatuko.

Eta azken hausnarketarena: kanpokoaren laguntza behar denean, zer ari gara egiten hizkuntza formalean? Gizartean beste jauzi bat sortarazten, akaso? Izan ere, ikastetxe batzuetan edozer eginda ere menperatu egingo dute ikasleek bigarren –ala hirugarren– hizkuntza hori, ezta?

Formala eta informala

Iñaki Irigoieni egindako elkarrizketa irakurri nuen [Enlace roto.]. Eta nire txoko nagusian, Botxotik ziberespazioran alegia, egin nuean hausnarketetako bat gogorazi zidan. Bertan idatzitakoa dakarkizut gaurkoan, oraindik ere freskotasuna galdu ez duelakoan.

Ikaskuntza formaletik informalera doan continuumean, egun haurrak eta gaztetxoak formalaren muturrerantz eramateko joera edo tentazioa dagoela ematen dit. Adibide gisa, eskolaz kanpoko jardueren pisua handitu egin da zalantzarik gabe azken boladan. Eta honen arira ulertzen dut berriki Patxi Labordaren hausnarketa; dantza-maisu eta Aiko taldeko kidea dugu, besteak beste, iruñar hau.

Deiaren Ortzadar kultur eranskinean plazaratu zuen bere ikuspegia urtarrilaren 14an “haurrak, haurrak ederrak” izenburupean argitaratutako zutabean. Bertan azaltzen du semetxoaren kasua, zergatik ez duen dantza taldera bidali eta bere ustez nola ikasten eta ikasiko duen (eta Patxi ezagututa seguruenik halaxe izango da, aita-seme betiko tirabirak beste norabait eramaten ez badu ); are, tradizioz nola ikasi den. Laburbilduz, euskal esaera zaharrak ere halaxe dio: zer ikusi, hura ikasi.

Zilegi bekit horren itzulpena egitea: semeak irakurtzeko gurasoak irakurtzen ikustea izango da bide aparta, kirolean kiroltasunez aritzeko gurasoak hooliganak ez izatea, eta abar. Eskolak (eta eskolaz kanpokoak) ezin izango dio guztiari erantzun.

Eguneratzea:

Helduok ere bizitza osoan ikasten segitzen dugu; batzuk eta batzuetan era formalizatuagoan gainera.

Gazteen emantzipazioa

Jaurlaritzak gazteen emantzipazioa sustatu nahi duela irakurri nuen [Enlace roto.] (estatistikari erreparartu nahi badiozu, hona hemen Gazteen Euskal Behatokiak eskainitako datuak). Sekula baino prestatuago omen dugu gazteria, arlo teorikoetan behinik behin (ikus, esaterako, [Enlace roto.]). Baina etorkizuna ilun samarra, oro har. Areago oraindik, gainkostu bi sumatzen ditut, gutxienez, gizartearentzat.

Oskar Martínezek DEIAn ateratako argazkia

Gainprestakuntza hasteko, alegia, behar dena baino gehiago estudiatzea, eta ustez, nahi baino sarriegi noraezean ibilita. Hala eta guztiz ere, utz dezadan argi aurrera jo eta kritikak entzun aurretik, aurrerapauso handia dela nire ustez derrigorrezko heziketa luzatu zein unibertsitateko ateak ireki izana, baita bizitza osoan ikastearen beharra ere. Baina, adibidez, ingeniaritza ikasi eta gero paddle irakasle izan, ez dakit ba.

Aurrekoaz gain, hemen prestatu pertsonak gero atzerrira joateko. Esanguratsua; gerora begira japoniera ikasten ari zela entzun nion lehengoan ingeniarigai bati, hemen etorkizun beltza ikusten baitu. Gertakari honek gainera kalte itzela egingo digu bihar-etzi, Ameriketan ere txakurrak ortozik dabiltzala ahaztu gabe –eta Alemanian ere bai, eta Japonian–

Lanbide Heziketa izango da irtenbidea, [Enlace roto.]? Unibertsitatean karrera batzuetan postuak mugatzen badira ([Enlace roto.]) nork izango du nahi duen hori ikasteko aukera (betikoek seguru)? Zalantzak ugari, lagun hori, eta irtenbide errazik ez, momentuz.

Txikitako objektuak (eta oroitzapenak)

Aurreko astean idatzikoarekin lotura da gaurkoak. Lehen hezkuntzan erabiltzen zituzten objektuak klasera eramateko eskatu zien Lorea Fernandez irakasleak ikasleei, euren esperientziak aztertu eta horien inguruan pentsatzeko asmoz.

Ez dakit neu ere halakorik egiteko gai izango nintzatekeen. Objektuez ari naiz, jakina; seguruenik, bidean geratu dira horrelako gauzak dagoeneko, oroitzapenak ez bezala. Trastelekuan egongo ote dira oraindik garai haietako Xabiertxo eta Nora zoaz liburuak, esate baterako? (portzierto, azken honetan marrazkiak eskolakide genituen batzuen aitak egin zituen, Larrik hain zuzen)

Zer diostazu zutaz?

Eta, aspaldiko garaietara etorrita, Rubio kuadernoez? Eskolan erabili zenituen edo baten bat gordeta duzu? Tira, hau irakurrita melankoniak jota bazaude, jakin “garai modernoetara” ere egokitu direla eta i-paderako aplikazioa ere badutela.