Category: bitxikeriak

Ezustean Madrilen, Gabriel Aresti

Madrilen metroz ibili naizenetan, bagoien hormetan literatur testuekin egin izan dut topo: ipuin laburrak, testu luzeagoen zatiak, olerkiak… Hala ere, ezustekoa izan zen Gabriel Arestiren olerki bat ikustea bertan. Libros a la calle ekimenaren baitakoa izan da hori; hogeigarren urteurrena ospatzeko, gailegoz, katalanez eta euskaraz dauden testuak jarri dituzte beste batzuen artean (Blas de Otero bizkaitarrenaren bat, adibidez).

Ez dakit nork hautatu dituen, baina ezustekoa ere izan zen aukeratutakoa irakurtzea: “Nire aitaren etxea defendituko dut“. Olerkia horrela ikusteak, horma batean eta edonoren begiradatik hurbil, Arestiren beraren beste hitz batzuk gogorarazi zizkidan, Rogelio Botanzi entzunak:

“nire poesia oso merkea da, herriaren ahotik hartu nuen debalde, eta debalde ematen diot herriaren belarriari”

Herrien, hizkuntzen, hiztunen elkarbizitzarako urrats txiki bezain garrantzitsuak izan daitezkeelakoan nago: bestearen ezagutu, balioetsi, gozatu… Testua webgunetik ere jaitsi liteke. Dena den, eta mezu batez aldatzeko eskatu nien arren, “Gabriela Resti” agertzen da egile gisa aipatu webgunean.

Euskaldunok haserre?

“Egunones Aitas. Mese, hoy quiero ir a jaias de Bilbo. Eskerrik. Agures”

Honelako balizko mezu batek euskaldun bat amorraraz lezakeelakoan nago, Facebooken nire ezagunen (esparru horretan lagunen) artean izandako elkarrizketa bati erreparatuz gero. Lehenengo ezaguna, gazteleraz idatzitako prentsa-zutabe bateko “egunones” bat zela-eta agertu zen kexu. Gainontzekoak, hurrengo iruzkinetan agertu ziren.

Areago oraindik. “Taliban” deitu zidan” beste ezagun/lagun batek esparru berean, ditxosozko “eskerrik” hori zuzendu eta gero (argi dago ez duela irakurri apirilean idatzi nuen sarrera: “‘eskerrik’ ez, eskerrik asko” ).  Ea ez dudan mezuetan laburtzen erantzun zidan, SMS edo WhatsAppekoetan, esaterako. Aspaldi egindako ikerketa batean aurkitu nuen bezala, irakasleek txatetan zuzen idazteko joera zutela baieztatzen zen. Eta, ematen dit, neu ere joera horretakoa naizela normalean. Arestian aipatutako ezagun horri adierazi nionez, laburtzekotan, hedatzen ari zaigun “eskerrik” horren ordez, “eskask” izan zaitekeen, karaktere bat gutxiagorekin gainera.

“Aitas” hori ere bitxia dela ezin uka. “Gurasoz” balitz, akaso. Eta jakin badakit familia-eredu tradizionalak aldatzen ari direla, baina, ez dut uste “aitas” hori horrelako egoera “berri” bati erantzutera datorrenik, ezta?

Laburbilduz. Neu naiz, errekurtso gisa, hizkuntzen arteko nahasketa egiten dudanetako bat. Baina testuinguruak ez dira ahaztu behar, eta horiei egokitu gure hizkuntz-jarduna. Eta, berretsi egiten dizut,  amorru handiz irakurtzen eta entzuten ditut “eskerrik” bezalakoak ikuspegi horretatik.

“nena plorant y cridant” Llucia2012 Flickr-en, CC lizentziapean

Eta horretan nenbilela, hara non irakurtzen dudan gaurko Deian, titular batean, “Alkate, dos cañas y un txakoli, mesedez”.

Udako lan-koadernoak helduentzat ere bai?

Uda aurrera doa denborari eta egutegiari dagokienez,  ez ordea eguraldiari erreparatuta, hemendik behintzat.  Edonola ere, hasi dira agertzen eskolarako itzulerari begirako iragarkiak (liburuak. materialak, zorroak…)

Denboran atzera eginda, ezin ukatu geure haurtzaroan klasikoak zirela udako lan-koadernoak, maisu-maistrek aginduta lehen hezkuntzan bereziki.  Ez dakit orain duten arrakasta-maila, etxeko/etxerako lanen inguruan dagoen eztabaidarekin.

Baina, ustekabean, helduentzako udako lan-koadernoak egon badaudela jakin dut prentsaren bidez. Duela urte batzuk ekintzaile batzuen ideia bati esker sortuak (eta garai hartako eskemei jarraikiz, propagandaren arabera), salmenta politak lortzen omen dituzte: aurtengoa agortua, 100.000 ale salduta aurreko urteetan.

Miki Yoshihito Flickr-en

Ez dakit nik gauza handirik ikasi (edo birpasatu) nuen liburu haiei esker. Tira, kontu garrantzitsu bat bai: ezin direla zereginak azken ordurako utzi. Baina hortik aurrerakoa… Are, zenbait ezagunek biziki gorroto zituztela adierazi didate, gaztelaniaz sarrera bat argitaratu ondoren, eta ia inoiz ez zituztela bukatu.

Salmente arrakastari erreparatuta, berriz, hausnarketa. Bizitza osoan ikasteko beharra argi dagoelakoan nago; ikasten ikastekoa ere bai. Horren indartsuak dira txikitan ikasitako ohiturak eta joerak? Baten batek erabaki behar du beti zer ikasi behar dugun, edo zer ikastea komeni zaigun?

Bakoitzak egin dezala nahi duena; ni neu, neure autonomia eta askatasunaren izenean, helduentzako udako lan-koadernoak ez diren bestelako aukera batzuk baliatzearen aldekoa naiz… eta halaxe egiten dut.

 

Matematikak, ikasleen lagun edo etsai?

Mª Jesus Esteban Galarzak, Frantzian bizi den matematikari bizkaitarrak, jaso berri du CAF-Elhuyar Merezimendu Saria; besteak beste, berak aurkeztu zuen EHUn euskaraz eginiko lehen matematikazko tesina eta hizkuntzaren normalizaziorako lanak ere egin zituen atzerrira joan aurretik. Matematika toki guztietan dagoela zioen Euskadi Irratian egindako elkarrizketan; gai horren irakaskuntzari buruz ere eman du iritzirik beste elkarrizketa batzuean; adibidez, ikasle askok zigor bezala ikusten dutela.

Eta, antzeko ikuspegiari lotuta, #MatesenlaCalle ekimena hurbiletik ikusteko aukera izan nuen joan den asteburuan Madrilen, bertako Sociedad Madrileña de Profesores de Matemáticas Emma Castelnuovo erakundeak antolatutakoa. Matematikaren bestelako ikuspegia eman zuten, jokoen bidez, era ludikoan, bitxikeriak azalduz… Halaber, Antonio Omatosek eraiki eta elikatzen duen webgunean topatu dut Madrilen ikusitako jokoren bat.

zenbakiak

Ez diot inori proposatuko nire ikasle-garaietan egiten nuena errepikatzea, alegia, integralak ebaztea gurutzegramak egin beharrean (bai, zoro ukitua banuela Zientzi Fakultateko garaietan onartu beharko) baina matematikek bestelako ikuspegi eta lanketa bat izan dezaketela argi dago, ikasleen etsai amorratu izan gabe.

“Eskerrik” ez, eskerrik asko

Adinaren eraginez, edo, badaude nire senetik ateratzen nauten kontuek. Horietako batzuk, hizkuntzarekin dute zerikusia. Eta badago zerrendan puntan-puntan dagoena: “Eskerrik” entzutea.

Ez omen da oraingo kontua. Bada urte eta piku Xabier Euzkitzek horri buruz idatzi zuela Noticias de Gipuzkoan. Duela gutxi, Labayru Fundazioaren txio bat irakurri nuen gai beraren inguruan, eta birtxiokatu ere egin nuen.

Inoiz beste erantzun bitxi bat ere jaso dut: “eskerrak”. Ez eskerrak eman, ez, eskerrak soilik. Eta hori, niretzat behintzat, beste zerbait da.

dead cat Flickr-en, CC lizentziapean

“Eskerrik” horren harira pasadizo bat. Banengoen behin auzoko supermerkatu batean. Kutxan zegoen neskak “eskerrik” esan zion nire aurretik zihoan bezeroari. Ezin isilik egon eta neskari adierazi nion “eskerrik asko” behar zuela, ez eskerrik. Berak, berriz, bereizketa egin zidan seguru-seguru: “eskerrik es gracias; eskerrik asko, muchas gracias”. Horrela ez zela azaldu arren, berak ezetz eta ezetz. Nire atzetik zihoan ezagunak, ostera, niri kasu egiteko, ia-ia Euskaltzaindikoa nintzela [bide batez, adieraziko dizut bizitza osoan behin jaso dudala  “Iñaki Murua-Euskaltzaindia” jartzen zuen fax bat]

Zerrendan badut ernegatzen nauen beste bat: “agures”.

Eta zuk? Baduzu ernegatzen zaituenik? Ados, euskaraz hitz egiten denean mugagabea eta erlatiboa gaizki erabiltzen direla sumatzeak ere bai, ezta?