Ikasle eta irakasle

Futbola eta burua

Eskola-kirolak buruhauste bat baino gehiago ematen digu; esate baterako, zein adinekin hasi behar den kirol bakarrean espezializatzen. Futbolak, esparru horretan zein orokorrean, zer esanik ez. Gainera, ohiko mintzagai dute (dugu) askok; igogailuetarako eta berriketa sozialerako erabil litekeenetako bat da, zalantzarik gabe. Bestetik, aspaldi entzuna nuen “ez jo buruan, ikasten ari naiz-eta” esaera.

Kontua da Estatu Batuetan debekatu egingo dutela 10 urte baino gutxiago duten umeek futbolean baloiari buruz ematea (esaterako, [Enlace roto.]). Agur burukadak txikientzat, beraz. Auskalo mundu-mailako federazioak erabaki bera hartuko duen noizbait. Arriskutsua omen da.

Ez dut egoera horri buruzko datu zehatzagorik; bai, ordea, jakin badakit horrelako adinekin gure inguruan baloi bereziak erabiltzen direla lehiaketetan. Zelaiaren tamainarekin eta futbolari-kopuruarekin ere gertatzen da aldaketarik (eta eztabaidarik). Bestetik, burua erabili ezean bestelako kirol bat izan daitekeela susmatzen dut (hala ere, buruarekin beti jokatu beharko)

Gainera, batek daki kalean futbolean aritzeari ere mugak ezarri nahi izango zaizkion; garai batean, haurrak kalean futbolean aritzen zirenean (ez dakit orainaldia erabili honezkero) bestelako “legeak” bazeuden (hiru kornerren ondoren penaltia edo atezain-aurrelaria, esaterako). Eta ez ahaztu “debekatutakoa”k erakarri egiten duela.

Azken finean, kirolen arriskuez mintzatzen direnek arrazoia izango dute? Dena den, zer ez da arriskutsua? Harriak jaurtitzeak bezalako jarduerek ere badute arriskurik, ezta?

Zer ikusi, huraxe ikasi

Aita-semeak ez zeuden tabernan, elkarrekin bizikleta gainean baizik. Bizikleta berean, seme txikia atzeko aulkitxoan baizihoan. “Tira, Europako ohitura horietara hurbiltzen ari garela ematen du” esan diot neure buruari. [Enlace roto.]teorian behintzat. Baina goizean goiz izanagatik, beste gogoeta pare bat etorri zait.

Ez zihoazen errepidetik. Espaloia seguruagoa da bidegorri gutxi dagoen hiri honetan, areago oraindik bizikleta garraiobide bezala erabiltzen ari denarentzat. Seguruagoa bizikletariarentzat, jakina. Azken boladan, espaloia-errepidea jauzi horiekin, gainontzekoen segurtasuna kolokan jartzen ari den asko sumatzen hasia naiz (besteak beste, oker ez banago, ez dute zebra-bideetan lehentasunik bizikleta gainean doazenek). Semeak ikasiko duen arlo bat, seguruenik.

Bestetik, semeak kaskoa zeraman; ez, ordea, aita gidariak. Bigarren (balizko) ikasgaia: kaskoa txikientzat da. Bestela esanda, nagusiek ez dute horren beharrik, trafikoari buruzko ikasgaiek eta oharrek kontrakorik adierazi arren.

Sarreran idatzi dudanari jarraiki, “zer ikusi, huraxe ikasi”. Edo, “etxean ikusia, haurrak ikasia”. Edota geroago, heltzen zoazen heinean, [Enlace roto.] egin beharko ohiturak aldatzeko… isunik ez dagoen bitartean. Santos Guerrari entzun nion bezalaxe, “egiten dugunaren zaratak ez du esaten duguna entzuten uzten”.

Etxerako lanak… edo “marmotaren eguna”

Udazkena hasi berria denean, eta ikasturtea ere bai jakina, ohikoa den eztabaida edo gaia berpiztu zaigu; “marmotaren eguna” bailitzan. [Enlace roto.]familiek mugatzea eskatzen dutela-eta.

Nire iritzia azaltzea pentsatu dut, baina dagoeneko egin dudala konturatu naiz, behin baino gehiagotan gainera. Are, txoko honetan badut sortua etxerako lanak izena duen etiketa. Beraz, errepikatu beharrean, baduzu irakurle zer uste dudan jakiteko modua. Blog hau marmotaren egunaren ikur bihur ez dadin, behintzat.

Elebidun izateaz

Ez dakit inor konturatu den blog honen isiltasun-garaiaz; izan ere, bestelako zereginetan buru-belarri murgilduta ibiltzeak behartu nau lan-bolumena mugatzera. Dena den, ikasturte berriaren hasiera –urte berria bera baino berritzaileagoa, adiskide baten esanetan– ez da itzultzeko garai txarra, ez horixe.

Eta ikasturte berriaz ari garela, atzo ospatu zen 2015/2016 ikasturtearen hasiera euskaltegietan Bilbon egindako ekitaldian. Lehendakaria buru zela, Manuel Carreiras izan genuen hizlari; “Bi hizkuntza garun batean — Mekanismo kognitiboak eta garun-plastikotasuna elebidunetan” izan zen BCBLko zuzendari den zientzialari galiziarrak emandako hitzaldiaren izenburua.

Kontu bitxiak eta interesgarriak, nire ustez, atzo entzundakoen artean. Bitxia eta harrigarria nola egiten dituzten ikerketak ikustea, burmuinaren aktibitatea zehazteko, esaterako. Deigarria, horrelako ikerketak gure inguruan egitea –nik neuk ere hartu dut parte ikerketaren batean–. Edo bitxia hitzaldia gaztelaniaz izan arren, diapositibak ingelesez egotea.

Carreirasek azaldutako ondorioak ere pentsatzeko modukoak; honatx nagusiak:

Elebidun izatea ez da hobea edo txarragoa; desberdina da.
Burmuina aldatu egiten du elebidun izateak.
Elebidun izateak, gure burmuinaren lan-zirkuitoak aldatu egiten ditu.
Agian (agian, hori ikertzen ari baitira) alderdi kognitiboaren galera edo jaitsiera atzeratzen lagun dezake elebidun izateak.
Edonola ere, gure harreman sozialak hedatzeko lagungarri da elebidun izatea.

Bestelako aipu batzuk: burmuinak beste modu batean funtzionatuko duen arren, nagusiek ere ikas dezakete beste hizkuntza bat; bera ere ari da euskararekin, –ergatiboak buru hausteren bat edo beste sortarazten duela onartu zuen–. Azkena: aztergai dago ea elebidun izatea hirugarren hizkuntza bat ikasteko lagungarria den; badirudi hala beharko lukeela izan, baina ikerketak egin arte, tentuz.

Belarrondoko hezitzaileak?

Frantzian ez omen daude belarrondoko edo zaplastekoak debekatzeko lege bat onartzearen alde –umeei zigor fisikoa ezartzeari buruzkoa litzateke, oro har–, nahiz eta Europako Kontseiluak bertako gobernua ohartarazi duen. [Enlace roto.].

Egia da ohiturak legez aldatzea zaila dela. Are, garai batean horrelako diziplinaz ikasi egiten zela –eta ondo ikasi gainera– defendatuko duenik ere egongo da. Euskarazko itzulpena ez dakit letra odolez ikasi, odolarekin ikasi, odolaren bidez ikasi edo zer izango litzatekeen –edo zatekeen esan beharko honez gero?–.

Ni ez naiz zigor fisikoaren aldeko; arrazoirik ez duenak erabiltzen duela iruditzen zait, bestelako argudiorik edo biderik ez dagoenean indarkeriaz zerbait “konpon” liteke ustez baina indarkeriaren gurpil zoroan sartuta ondoren. Zer esanik ez heziketaz ari bagara. Ematen den ereduak, erakusten denak, horrexek du benetako pisua. Garenaren zaratak ez du uzten esaten duguna aditzen (Santos Guerrari aspaldi entzundakoa)

Txikitan ez nintzen horrelako zigorren beldur izan; beharrik ere ez, ez etxean, ez eskolan. Ez nuen horrelao egoerarik bizi behar izan. Alabaina, badut pasadizo bat kontatzeko.

Behin, lehen hezkuntzan egongo nintzen, OHO hasi berria zen garaian. Zaplastekoa eman zidan irakasle batek (gizonezkoa bera; ez dakit hori funtsezkoa den ala ez, gehienak andereñoak baitziren). Ez zuen arrazoirik horretarako baina halaxe egin zuen, kontrola ez galtzearren edo. Urteak joan ondoren, ustekabean, nire senide baten etxean egin genuen topo. Badakizue horrelakoetan zer gertatu ohi den, “gogoratzen duzu Urlia, Iñaki? Irakasle izan zenuen ikastolan” edo antzeko bat esan zidaten. Mutil koskorra nintzen ordurako, eta nik, baietz, oso ondo gogoratzen nuela. Ez nuen gogoratzen nolakoa zen klasean, berarekin zer ikasi nuen… edo bai; seguruenik berak espero ez zuen zerbait ondo ikasi nuelako. Eta, aukera paregabea izanda, ez nintzen isildu, ez horixe. Baietz erantzun nien, ondo gogoratzen nuela… urte batzuk lehenago arrazoirik gabe belarrondoko bat eman zidan irakaslea zelako, irakasle bakarra gainera. Aurrean zeuden guztiak harrituta geratu zirela uste dut, irakaslea barne; berak ez zuen horrelakorik gogoratzen.

Zerbait irakatsi zidala uste dut, badiot. Baina, seguruenik, espero ez zuena. Alegia, ez “ondo” portatzen –bere parametroetan ondo portatzen, behintzat– justiziaren eta boteretik bideratutako indarkeriaren artean badagoela alderik baizik.