Berrehun sarrera eta agur bat

Dagoeneko 199 sarrera argitaratu ditudala adierazi dit blog honen kudeaketa-orriak. 199 aletxo 2013ko otsailaren 7tik. 200. honetarako gidoitxoa baneukan; 201. sarrerarako ere bai. Hala ere, eta behin baino gehiagotan izan dudan zalantza bat berriz sortu ondoren (2016ko udan, esaterako), agurra esateko ordua iritsi dela erabaki dut. Parentesia irekitzekoa. Puntua jartzekoa: puntu eta jarrai, puntu eta bereiz, amaiera ematekoa… auskalo.

2007an, muslaria izan ez arren, garai hartan DEIAren online kontuetako arduraduna zen Josetxu Rodriguezen enbidoari erantzun eta blog hau sortzea proposatu nion: euskara hutsean eta hezkuntzari buruz. Gaietan gehiegi ez sakontzeko eskatu zidan eta halaxe egiten saiatu naiz. Sarrera bakoitzean argazki bat jartzeko aholkuari ere jarraitu diot zintzo-zintzo (nahiz eta gerora konturatu DEIAko argazkiek iraungitze-data antzekoa bazutela, hori izan baitzen nire lehenengo sarreretako iturria).

Zazpi urtean berrehun sarrera ez dira asko; badakit. Gutxiago izan dira iruzkinak: ehun eta hogeita bederatzi. Eta, errepasoa egin gabe, hortik erdiak gutxienez nire erantzunak. Estatistikiei buruz ere ez dago askorik esateko: xumeak, nik dakidala. Arrazoitu egin zidan behin Josetxuk berak daturik eman gabe baina: badakizu, sarrera askorik ez…

Beste kontu bat ez ahazteko: DEIAko blogosferan maila desberdinetako txokoak zeudela konturatu nintzen gerora. Hau ere ez da hemen kontatzen dudan lehendabiziko aldia; 6. urteurrenean adierazi nizun.

2020ko Euskaraldia bukatuta eta Euskararen Nazioarteko Egunaren ondoren ez dakit hartu dudan erabakia egokiena den. Ez dakit blog honek urteotan zertxobait gehitzen edo biderkatzen lagundu duen; ez dakit hizkuntza ahogozatzeko balio izan dion inori. Saiatu, saiatu naiz gutxienez.

0903_World Cafe-zuri beltza

Agur beraz, irakurle; Ez dakit “agur ta banoa…” izango den edo “agur baina ez betiko”. Edo ez adiorik. Seguruenik, beste toki batzuetan, beste gune batzuetan ere elkartzeko aukera izango dugu, hitz egiteko, iritziak trukatzeko… ziberespazioan eta aurrez aurre. Bitartean, ondo segi. Senez eta zentzuz jokatu eta zaindu!

Gehiago, gehiagorekin, gehiagotan

“Gehiago, gehiagorekin, gehiagotan”. Horixe da 2020ko Euskaraldiaren leloa. Honez gero jakingo duzu zertaz ari naizen, ezta?

“Euskaraldia euskara ulertzen duten hiztunen arteko ahozko* hizkuntza-ohiturak aldatzeko ariketa sozial masiboa da”. […] helburua da gure hizkuntza ohiturak aldatuz euskararen erabilera handitzea, gutxieneko baldintza euskara ulertzea izanik.

Zer da Euskaraldia? Webgunetik jasotako testua.

Hitz teknikoagoak erabiliz, muda linguistikoa kontzeptua datorkit burura: “hiztunen bizitzan zehar jarrera linguistikoetan ematen diren aldeketei deritze muda linguistiko“.

Ez dakit 2018ko ekitaldiarekin alderik egongo den; etorriko da balorazioen unea. Egia badiotsut, ez dakit zein esaera beteko den: “ez dira bigarren aldiak inoiz onak izan” edo “bi ezkero, hiru seguru” (Cervantesen Refranero Multilingüetik hartuak). Besteak beste, pandemia-egoerak baldintzatuko duelakoan nago: harremanak murriztu behar badira… agian etxealdia hartu beharko da kontuan, edota Interneteko itsasoan(etan) euskararen erabilera.

Halakoetan nenbilela, hortaz, Sarean ahobizi eta belarriprest horiekin batera (edota horien ordez, ahozko harremanen garrantziaren eta erabileraren arabera) hatzbizi eta begiprest bururatu zitzaizkidan. Kontu berria izango zelakoan, bilaketak egiten hasi bezain laster hainbat erreferentzia agertu zitzaizkidan, horiek eta gehiago, lehendik zetozenak; besteak beste, @andonimalax-ek ere egin mahaigaineratu zituen 2018an. Beste zenbait proposamen ere aurkitu nituen, eskubizi, lumalari eta begialai, esaterako. Are: traol-hitz gisa ere aurkituko dituzu Twitterren; #begiprest, adibidez.

Bitartean, txoko honetarako ez dut muda linguistikorik planteatuko, eta, sarritan esan dudan legez, maratoia bailitzan, nire aletxoa ekarriko dut lantzean behin, ahalik eta euskararik txukunean, Interneteko itsasoan tantatxoak baino ez direla izango jakin arren.

Norekin edo zerekin erkatu?

Beste errealitate batekin erkatzea ohikoa delakoan nago; hurbilagokoa edo urrutiagokoa. Gakoa, nire ustez, erkatzeko erabiltzen den irizpidean datza (edota langa non jartzen den zehaztea). Are, ez omen da hain ohikoa irizpide hori azaleratzea.

Sarritan sumatu dudan gertaera bat: alderaketa egiten duenaren aldeko alderdiei erreparatzen zaie nagusiki; ez, ordea, txarrerako edo okerragorako izan daitekeenari. Badut horren inguruko esperientzia bitxirik, “aste zuria” zela eta, esaterako.

Green beans vs. medium roast.

Hala, eta pandemia garaiotan, herrialdeetan muga desberdinak jartzen diren heinean, litekeena da alderaketa egitera jotzea, dela ordutegia, dela ostalaritzaren irekiera edo itxiera, dela harremanen kontua. Eta Belgikan mimatzeko (edo ferekatzeko?) bizikide ez den lagun bat (edo bi, pertsona bakarrik bizitzekotan) etxean hartzea onartu du bertako gobernuak.

Eta nola deitu halako “lagunari”? Iraide Ibarretxek Twitter bidez galdetu zidan. Goxolagun proposatu dute Kale Nagusia programako entzuleek, bide beraren arabera. Iraidek, berriz, gogo hitzarekin jokatzea egokiagotzat jo du: laztangogodun, laztangogokide, laztangogaide.

Gurean ligatzea (eta hortik aurrerakoa) ez ei da oso fenomeno arrunta (Madrilen bizi den lagun batek esan zidan behin hiri-legenda hutsa zela; bere hitzetan, arrakastatsuak izaten ziren Euskal Herrira egiten zituen bisitaldiak). Agian, KaixoMaitia-n edo izango dute berri zehatzagorik. Gainera, egoera berriak distantzia fisikoa zaintzeko joera areagotu egin du, antza. Baina, auskalo, Europarekin erkatzeko asmoz edo horren aldeko eskaerarik ere ez ote den hemen egingo.

Txioak nolako, pertsona halako

Bukatu berri dudan eleberri beltz batean, eraildakoak zuen Twitterreko profilari erreparatzen diote poliziek arrasto gehiagoren bila. Egia ere bada esparru horretan, Txiolandia edo Txioerria ere deitu dio batek baino gehiagok, profil anonimoak, faltsuak, trollak… egon badaudela. Baina, ematen dit, nahita edo nahi gabe, guri buruzko aztarnak uzten ditugula, barraskiloek egin ohi duten bezala

Irudi hori, barraskiloaren aztarnarena alegia, lehendabiziko aldiz Lorena Fernándezi aditu niola uste dut. 2011n argitaratu zen nire artikulu batean (Sen onez Interneteko itsasoetan), berriz, honela jaso nuen:

uhara ez bezala, barraskiloarenaren antzerako arrastoa uzten du[ela] Interneten egiten dugunak (eta egiten ez dugunak); are, behin zerbait jarrita, horrek izan dezakeen bilakaera zail da zehazten, ezabat zen saiatu arren.

Murua, I. (2011). Sen onez Interneteko itsasoetan. Hizpide, 76, 36-46. http://www.ikasten.ikasbil.eus/mod/habecms/view.php/irakasbil/argitalpenak/sen_onez_interneteko_itsasoetan

Artikulu berean, eximitatea kontzeptua aipatu nuela konturatu naiz. Hala jaso nuen:

Eximitatea kontzeptua […] intimitatea plazaratzea litzateke

Duela gutxi, ezezagun batek (niretzat ezezaguna, behintzat) egindako erantzun bat jaso dut Twitterren. Eta bere profilari erreparatuta, pertsona (edo “pertsonaia”, rol bat betetzen ari bada) nolakoa den sumatu dut. Bestela esanda, “txioak nolako, pertsona halako”.

Hernán Casciari argentinarrari irakurri nion aspaldi (eta Botxotik Ziberespaziora blogean ere jaso nuen) gaztelaniazko esaera zaharra egokitzen hasteko garaia zela. Hala, hau izan liteke nire ekarpen bat, ezta?

Liburu isilak

Silent books irakurri nuen Ximena Miranda adiskideak idatzitako sarrera batean. Euskaraz nola izan zitekeen hasi nintzen begira eta liburu isilak aurkitu nuen Euskal Idazleen Elkartearen Uberan webgunean.

Liburu isilak. Oso irudi polita iruditzen zait. Askok isiltasunean ere irakurri ohi du, liburuen edukiez nork bere buruan hitza, irudia eta soinua jartzen duen bitartean. Liburutegietan ere isiltasuna izaten da nagusi. Eta, honekin ari garela, gogora dezagun atzo ospatu zela Liburutegien Eguna.

Vancouver Public Central Library

Irudia: Vancouver Public Central Library. GoToVan Flickr-en

Azken finean, hitzik ez edo hitz gutxi duten liburuez ari gara liburu isilak diogunean. Izaera narratiboa izaten dute nagusiki eta haurrentzakoak dira normalean. Hala ere, arestian aipatutako testuan, hizkuntzen eskoletan erabili ahal direla erakutsi nahi izan du Ximenak.

Gaia interesatu bazaizu edo zertxobait sakondu nahi baduzu, Irakasbil atarian duzu berri zabalagoa.