Category: bizipenak

Hautu zaila

Bizitzan hartu behar izaten dugun  erabaki garrantzitsua omen da: zer ikasi (eta zer ez), alegia, zein bide edota adarretatik jo. Gainera, gaztetan hartu baina geroa maila batean mugatu egiten duten erabakiak izaten dira. Baldintzatzaile ugari izaten dugu eta auskalo zeintzuk diren erabakitzen duguna erabakitzeko azpian dauden arrazoiak.

Azken boladan azoka antzekoak eratzen dira horrelako hautu zailetan dabiltzanei laguntzeko asmoz edo.  Zalantzak zituen baten txiora iritsi nintzen Jordi Jubanyri esker, Ada Colau alkatesak militarrekin izandako ika-mikaren aurretik: ez ei zekien neskak maistra izateko estudiatu edo ejerzitoaren bideari ekin. Auskalo, arrazoiak arrazoi, agintzea izango ote duen neska honek kaskarrean.

Neure aldetik, ez dakit bide desberdinegiak ez ote diren, balore desberdinetan oinarrituak, nahiz eta ematen duen poliziak irakasteko ahalegina egiten saiatzen direla, Twitter bidez edo hitzaldien bidez, besteak beste. Edonola ere, ejerzitoak parte hartu du aipatutako azoka horretan.

Ejerzitoa tartean dugula, soldadutza egin zutenetakoa naiz; zer egingo diogu, ba. Eta onartu behar garai eta testuinguru haietan “hitz egitea baino hobe, entzutea” zein “zer ikusi, huraxe ikasi” praktikan jartzea komeni izaten zela, klase teorikoak ere izan arren. Izan ere, bitxia zen ikasketa urriko pertsonak tiroaren fisika ingeniariei azaltzen ikustea, edota legeak abokatuei… eta horrelakoetan arazoak ekiditeko galderarik edo oharrik ez egiten ere ikasi genuen, arestian aipatutako ereduei jarraikiz.

Etorkinak eta hizkuntza

Azken asteotan gai honi buruz idatzi behar nuela pentsatzen aritu naiz. Izan ere, tankera desberdinekoak izan zitezkeen berriak irakurri nituen, Deian bertan, esate baterako. Alde batetik, errumaniera irakasten ari direla Getxoko eskola batean, arrakasta handiz gainera; bestetik, Sabino Arana Saria jasoko zuela Garamendi amerikarrak, euskal nortasuna Estatu Batuetan eta mundu osoan bizirik iraun dadin egindako lanagatik. Tankera desberdinekoak diot, ez dakidalako neurri bakarra erabiltzen den kanpotik etorritakoek jatorrizko kultura mantendu nahi dutenean eta kanpora joandako euskaldunek gauza bera (edo antzekoa) egiten dutenean.

Eta horretan nenbilela, dokumentu interesgarri batekin egin dut topo Interneteko itsasoan; Europako Kontseiluak integratze linguistikoaz argitaratutakoa da. Hainbat hizkuntzatan irakur daiteke, besteak beste, ingelesez (forms of linguistic integration) edo frantsesez (L’intégration des nouveaux arrivants est un processus aux aspects multiples, qui rend son évaluation complexe); ez, ordea, gazteleraz edo euskaraz. Irakurtzea gomendatzen dizut, besterik ez bada, Google itzultzailea edo antzekoa baliatuta, alderdi esanguratsu eta interesgarriak lantzen baitituzte. Gaia lantzen ari dira eta aurki sinposio bat ere antolatzekoak dira.

LIAM: Linguistic Integration of Adults Migrants

Dokumentu horrek dioenez, hizkuntza ez da komunikatzeko tresna soila; nortasun kulturalaz ere badu lotura, norbanakoarenaz edota taldearenaz. Hizkuntza bat edo beste erabiltzeak, gizartean nagusi denak edo ezezaguna denak, kolokan jar ditzake nortasun horiek.

Halaber, integrazio linguistikoa prozesu asimetrikoa omen da; hartzaile den gizarteko kideentzat ere eragina izan dezake eta jarrera desberdinak sortarazi.  Zer esanik ez gizarte berri horretara hurbiltze denarentzat. Ikuspuntuaren arabera aldatuko dela integrazioaren prezioa dio aipatu dokumentuak. Integratzeko moduak ere azaltzen dira; etorkinen helburu eta beharrak islatuko dira horietan. Eta euren araberako erabakia dela planteatzen da.

Hausnartzeko gai garrantzitsua dugu, eta gure uste eta baloreen arabera erabaki eta jokatzeko eremua; zurikeriak eta faltsukeriak alde batera utzita, ikuspegi koherentez kasu guztietan neurri bera erabilita.

Tradizioaren pisua pentsaeran

Tradizioaz aritu nintzen joan den astean; geroaz ere bai. Eta aldaketak egiten direnean –edo egiteko asmoa dagoenean, behintzat– usteetan tradizioaren pisua azaltzen duen pasadizo batekin natorkizu, lehengoan ezagun batek kontatutako pasadizoa.

Ikas-irakas prozesuen aldaketan ari dira seme-alaben ikastetxean. Berak esan zidanez, gurasoak deitu zituzten bileretara asmoak azaltzeko, ustekabekorik egon ez dadin. Besteak beste, liburuen ordez tresneria teknologikoak du pisu handia. Azterketak, normalean ezagutzen ditugun tankeran (OHOa indarrean sartu zenez geroztiko “kontrol” horiek eufemismoa izan zirelakoan nago) ere ez dituzte egiten. Horraino, ados egon zein egon ez, normal samarra dirudi.

Onir, Flickr-en CC lizentziapean

Baina hara zer adierazi dion semeak: irakasleek ez dituzte azterketak egiten lanik ez egiteko, ez baitute zuzendu behar. Esanguratsua oso. Seguruenik besteren bati entzunda edo besteren batekin partekatutako hausnarketa. “Beti bezala” edo “Espero den bezala” aurre egiteari ere baduelako areriorik, egiten dena edo egin nahi dena azaltzen saiatu arren.

Unibertsitatea, aurrerapena eta tradizioa

San Tomas Akinokoa da gaur; berori dugu unibertsiteen patroi. Hala, gai horren inguruko gogoeta laburrarekin natorkizu.

Egunaren inguruko ospakizun batean hartu nuen parte joan den astean (ikusi nahi baduzu, 1:21:25 aldera agertzen naiz). Ospakizunean deigarria izan zitzaidan (eta seguruenik unibertsitate gehienetan antzekoa gertatuko da) esparru horretan tradizioek duten pisua: janzkeretan (birreteak, togak eta eskumuturrekoak, muzetak, koloreak, eskularru zuriak…), erritoetan (besarkadak, esaterako), Gaudeamus igitur ereserkia bera (edo kantatzeko hautatzen den zatia)…

Baina aldi berean, pertsonen goi-mailako prestakuntza eta ikerketa dira unibertsitateetatik espero direnak; aurrerapenerako bideak eskaintzea, beraz, jakintza-mailan behintzat. Are, eta honek ere eztabaida zabalerako eta hausnarketarako bidea ematen du, badago unibertsitateak irakaskuntza gutxiesten duela pentsatzen duenik (Amalio Reyk idatzitako sarrera, gazteleraz), eta horren aurrean ikerketzea nahiago dela.

Ondorioz, badirudi txanpon baten bi aldeak dituela unibertsitateak, oraindik orain: ohitura eta tradizioaren pisua (ekitaldia, eta parafernalia, nahi bada, erakusgarri bat baino ez den arren) eta gerora begiratzearen beharra (baita ikas-irakas prozesuetan ere).

Beti konparatzen, eta ez eskamak kentzen

Urtea amaitzear dagoenean, balantzeen ordua dela ematen du. Eta, bizitzako beste hainbat esparrutan bezala, konparazioari ekiten diogu honelakoetan; esate baterako, 2014a baino hobea izan da 2015a. Edo ez? Hau da, abestiak dioen “beti eskamak kentzen”, “beti konparatzen” bihurtzen dugu.

Kontuetako bat da konparatzeko erabiltzen dugun informazioa edo oinarria. Sarritan, datuak baino gehiago, susmoak direla esango nuke. Eta beste bat, hauxe ere garrantzitsua: zerekin edo norekin konparatzen dugun.

Gogoan dut, batxilergoa hasi nuenean, garai hartako BUP famatua, berrikuntza bati ekin ziotela ikastetxean, garai hartako konputagailuak lagun. Hala, ebaluazioen ondoren jasotzen genituen notetan eta oharretan, ikasgai bakoitzean lortutako emaitza edo balorazioaz gain, ohiko bikain, oso ongi eta antzerakoez gain alegia, taldekideen artean genuen postu erlatiboaren berri ematen zitzaigun… edo zitzaien gurasoei. Bestela esanda: bikain atera zenezakeen, baina gainontzekoekin alderatuta, balio erlatibo eskasa zuela ere azpimarratzen zen. Alderantziz ere gerta zitekeen “ez gai” lortzekotan.

JJ Vico Bretones Flickr-en. CC lizentziapean

Duela gutxi aditu nion ezagun bati horixe nahi izaten dutela (dugula) gurasoek (gurasook). Alegia, ez gure haurra / umea / nerabea / gaztea (aukera beza bakoitzak behar duena) behar bezala ari den aurreratzen, ikasten ari den… gainontzekoekiko konparaketa baizik. Agian, horri erantzun nahi izan zioten ikastetxean.

Beste batzuetan, berriz, ondokoak dira konparatzeko langa hori: anai-arrebak, senitartekoak, auzokoak… Eta aukeratutako langa ez da hutsala, jakina; ikastetxeko kideena ez den bezalaxe. Edota gizartean arrakastatsuen direnena.