Category: hizkuntzak

Euskarari begirune handirik ez

Sarritan, editore-senak bultzatuta edo, erreparatu egiten diet ohar eta iragarkietan egindako akatsei. Badakit ez dela kontu berria euskarari begirune handirik erakusten ez dioten testuak ikustea. Eta horrelakoak ikusaraztea; adibide gisa, #euzkaras traola erabiltzen du zenbait erabiltzailek Twitterren.  Dena den, irakurle lagun hori, ez naiz ohitzen; batzuetan, haserretu ere egiten naizela aitortu behar dizut.

kortxoa

Goazen testuinguruarekin. Haurren opor-garaiak iristen direnean gurasoen kezka izan ohi da haien asti hori nola bete, umeen zaintza-kontuak arinduta bide batez (edo nagusiki, auskalo). Hala, askok ezagutu ditugu udalekuak. Egoera areagotu egin da azken boladan, kanpo ekintzen esparruarekin gertatu den bezalaxe. Eskaintza ere zabalagoa da orain, eta sarritan kirola, hizkuntza eta abarreko luzea hautatzeko modua izaten da, gaiak uztartuta gainera. Eta udan ezezik, Gabonetan eta Aste Santuan ere badago honelako ekimenik.

Hau honela, horrelako eskaintza baten berri izan dut auzoan datorren asteei begira. Campus elebiduna eskaintzen dute (gaztelania eta euskara izango direla uste), baina, iragarkia ikusita ez dakit euskarari dioten begiruneaz zer pentsatu (beste hizkuntza bat erabiliko ote dute?). Hona hemen zer irakurtzen den, besteak beste, kaleetan barreiatutako kartel horietan:

“Neska-mutilari 08:30etatiko utz dakioke eta haiek jaso 14:30etaraino”

“Hurrengo kasuetan deskontuaren %10 (ez metagarriak): Klubeko jokalariak eta anaiak”

Umeekin erabilitako hizkuntza bestelakoa izatea espero dut, arestian esan bezala, proposamena elebiduna delako. Portzierto, iragarkian erakunde publiko baten izena eta logoa daude. Horrelakoetan, adi egon eta zerbait esan/egin beharko luketela iruditzen zait.

Hizkuntzak salbatu nau

Edo, hizkuntz ohiturak, zehatzago esanda.

Izan ere, Facebook Messenger bidez mezu bat heldu zitzaidan; igorlea, Facebookeko “lagun” ez ezik, aurrez aurreko ezaguna ere badela argituko dizut badaezpada.

Bertan, bideo baten berri ematen zidan. Nire aurpegia ikusten nuen bideoaren kaptura edo irudia izan zitekeenean; zalantzazkoa. Are, bisita-kopurua handia zen. Horrek susmo txarrak sortarazi zizkidan; litekeena da ni bideo batean agertzea, baina hainbeste bisita izatea, dudazkoa oso.

Hurrengo pistak areagotu (edo kendu) zizkidan zalantzak eta susmo txarrak. Izan ere, igorleak eta biok euskaraz egiten dugu beti geure artean; mezua, berriz, gazteleraz zegoen. “Apareces en este vídeo” edo zen testua.

Biharamunean, teknologia zaharragoa baliatuta, telefonoa alegia, birusa zela baieztatu zidan. Eta barkatzeko. Barkatu? Ea nork ez duen inoiz, nahi gabe, horrelako birusik edo spamik hedatu; bota beza lehenengo harria (eskua gorde gabe, jakina) “pekatu” hori egin duenak

Ondorioz, oraingo honetan, hizkuntzak salbatu nauela ezin ukatu.

“Euskal” blogosfera… eta Bilbo… eta ni

Aipatu nizun lehengoan martxan dagoela aurtengo Blogetan lehiaketa, eta aurrekoan ez bezala, ez dudala parte hartuko. Ekimena baliatuta, galdeketa prestatu du Azkue Fundazioak euskal blogosfera zertan den jakiteko asmoz: Euskal blogintzari buruzko inkesta.

Bertan diotenez,

Euskal blogintzaren egoeraren azterketa egin dugu eta, azken urtetan alor honetan ikerketa edo analisi sakonik egin ez dela ohartuta, euskal blogintzaren inguruko inkesta publikoa sortu dugu. Edonork bete dezakeen inkesta da eta horren helburua, euskarazko blogen inguruko datu baliagarriak lortzea da: kopurua, nola kudeatzen diren, zein baliabide erabiltzen dituzten, etab. Inkesta honen emaitzak publikoak izango dira eta partekatu egingo ditugu.

Nire ustez, ez da erreza izaten “euskal” horrekin batera esan nahi dena zehaztea: euskalduna? euskaraz idazten dena? euskara ulertzen duena?… Ez da oraingo kezka; aspalditik galdetzen diot neure buruari (eta argitaratu ere bai) nor den euskaldun. Edo euskal hiritar. Edo… Edonola ere, inkesta erantzun egin dut eta galderak pentsarazi didatela onartu behar; besteak beste, noiz eta zergatik idazten dudan gaztelaniaz eta euskaraz.

Azken finean, blogosferan bertan dudan jarrerak ez dit errazten “euskal” horrekikoa. Egia da blog honetan euskaraz idazten dudala (gutxi), baina, aldi berean, susmoa dut nire blog (edo txoko, edo kanpamentu) nagusian gaztelania ari dela nagusitzen, horrela ateratzen zaidalako. Agian, Bilbon gertatzen denaren isla izan liteke; euskarak Bilbo behar duela idatzi du Patxi Saezek.

Hezibide ona eta munduaren ezagutza

Hezibide onaz idatzi nuen aurrekoan hemen. Eta irakasle modura bizi izandako egoera bitxi bat gogoratu nuen argitaratu orduko; egunero-egunero helduei euskara irakasten aritzen nintzaieneko pasadizo bat.

Ikasle berezi samar bat izan nuen ikasturte hartan. Bai, denok garela bereziak onartu arren, hark bazuela bere “puntutxoa” ezin ukatu. Adibidez, bere idazlanak ulergaitzak zirela esaten nionean, irakasleon kultura eza kritikatuz erantzuten zidan; nirea eta lankideena, behintzat. Bestela esanda, bere ustez idazlanak onak ziren; gure kultur maila (edo munduaren ezagutza, auskalo) zen berak idatzitakoak ulertzeko genuen oztopoa.

Egun batean, atsedenaldia bukatutakoan klasera berriz sartu eta lanari berrekin genionean, banana bat zuritu eta jaten hasi zen mutila. Haserretu eta klasean errespetu-falta zela esan nion nik, areago oraindik atsedenaldia bukatu bezain laster izanda; nirekiko eta ikaskideekiko errespetu falta zela gaineratu nuen. Berak, berriz, ez zetorrela bat esan zidan oso serio; nik errespetu falta bezala ikusten nuena, berak behar fisiologiko bati erantzutea zela uste zuen.

Ez dut gogoan nola bukatu genuen eztabaida; seguruenik, taldekideak harrituta egongo ziren eta nor bere kulturaren arabera bata ala bestearen alde. Azken finean, hezibide “ona” zer den nola ulertzen den.  Eta hizkuntzak ikastean, adibidez, munduaren ezagutza eta kultur talka aipatzen da, gaitasun soziokulturalaz edota soziolinguistikoaz ari direnean; esate baterako, etxe batera jatera gonbidatu gisa joatea jartzen du Instituto Cervantesek adibide bezala mundu-ezagutza desberdinen arteko aldea aipatzen denean. Besteak beste, eremu guztietan korrokada egitea ez da berdin hartzen, ezta?

enmanuel m Flickr-en

Etorkinak eta hizkuntza

Azken asteotan gai honi buruz idatzi behar nuela pentsatzen aritu naiz. Izan ere, tankera desberdinekoak izan zitezkeen berriak irakurri nituen, Deian bertan, esate baterako. Alde batetik, errumaniera irakasten ari direla Getxoko eskola batean, arrakasta handiz gainera; bestetik, Sabino Arana Saria jasoko zuela Garamendi amerikarrak, euskal nortasuna Estatu Batuetan eta mundu osoan bizirik iraun dadin egindako lanagatik. Tankera desberdinekoak diot, ez dakidalako neurri bakarra erabiltzen den kanpotik etorritakoek jatorrizko kultura mantendu nahi dutenean eta kanpora joandako euskaldunek gauza bera (edo antzekoa) egiten dutenean.

Eta horretan nenbilela, dokumentu interesgarri batekin egin dut topo Interneteko itsasoan; Europako Kontseiluak integratze linguistikoaz argitaratutakoa da. Hainbat hizkuntzatan irakur daiteke, besteak beste, ingelesez (forms of linguistic integration) edo frantsesez (L’intégration des nouveaux arrivants est un processus aux aspects multiples, qui rend son évaluation complexe); ez, ordea, gazteleraz edo euskaraz. Irakurtzea gomendatzen dizut, besterik ez bada, Google itzultzailea edo antzekoa baliatuta, alderdi esanguratsu eta interesgarriak lantzen baitituzte. Gaia lantzen ari dira eta aurki sinposio bat ere antolatzekoak dira.

LIAM: Linguistic Integration of Adults Migrants

Dokumentu horrek dioenez, hizkuntza ez da komunikatzeko tresna soila; nortasun kulturalaz ere badu lotura, norbanakoarenaz edota taldearenaz. Hizkuntza bat edo beste erabiltzeak, gizartean nagusi denak edo ezezaguna denak, kolokan jar ditzake nortasun horiek.

Halaber, integrazio linguistikoa prozesu asimetrikoa omen da; hartzaile den gizarteko kideentzat ere eragina izan dezake eta jarrera desberdinak sortarazi.  Zer esanik ez gizarte berri horretara hurbiltze denarentzat. Ikuspuntuaren arabera aldatuko dela integrazioaren prezioa dio aipatu dokumentuak. Integratzeko moduak ere azaltzen dira; etorkinen helburu eta beharrak islatuko dira horietan. Eta euren araberako erabakia dela planteatzen da.

Hausnartzeko gai garrantzitsua dugu, eta gure uste eta baloreen arabera erabaki eta jokatzeko eremua; zurikeriak eta faltsukeriak alde batera utzita, ikuspegi koherentez kasu guztietan neurri bera erabilita.