Unibertsitatea, aurrerapena eta tradizioa

San Tomas Akinokoa da gaur; berori dugu unibertsiteen patroi. Hala, gai horren inguruko gogoeta laburrarekin natorkizu.

Egunaren inguruko ospakizun batean hartu nuen parte joan den astean (ikusi nahi baduzu, 1:21:25 aldera agertzen naiz). Ospakizunean deigarria izan zitzaidan (eta seguruenik unibertsitate gehienetan antzekoa gertatuko da) esparru horretan tradizioek duten pisua: janzkeretan (birreteak, togak eta eskumuturrekoak, muzetak, koloreak, eskularru zuriak…), erritoetan (besarkadak, esaterako), Gaudeamus igitur ereserkia bera (edo kantatzeko hautatzen den zatia)…

Baina aldi berean, pertsonen goi-mailako prestakuntza eta ikerketa dira unibertsitateetatik espero direnak; aurrerapenerako bideak eskaintzea, beraz, jakintza-mailan behintzat. Are, eta honek ere eztabaida zabalerako eta hausnarketarako bidea ematen du, badago unibertsitateak irakaskuntza gutxiesten duela pentsatzen duenik (Amalio Reyk idatzitako sarrera, gazteleraz), eta horren aurrean ikerketzea nahiago dela.

Ondorioz, badirudi txanpon baten bi aldeak dituela unibertsitateak, oraindik orain: ohitura eta tradizioaren pisua (ekitaldia, eta parafernalia, nahi bada, erakusgarri bat baino ez den arren) eta gerora begiratzearen beharra (baita ikas-irakas prozesuetan ere).

Irudiak eta sinesgarritasuna

“Egia da, neuk ikusi dudalako” kantatzen zuen Oskorrik. Ikusi dugunean ezin ukatu egia denik. Edo bai?

Horrelako zerbaitez ohartarazten zuen duela gutxi Miguel Angel Santos Guerrak bere blogean, zinemari buruzko bere eskarmentuan oinarrituta. Eta izpiritu kritikoaren beharra aipatzen zuen. Irudien irakurketa kritikoa ezinbestekoa da. Erreparatu, bestela, berri bera nola “janzten” den hedabide desberdinetan.

Umeekin (edota edozeinekin egia esan) esperimentu txiki bat egin daiteke, telebistan (edo Interneten egun) ikusten diren irudien ustezko objektibotasunaz (eta erabileraz) jabetzeko. Egin paperezko tutu bat eta eskatu horren bidez begiratzeko, eta horren ondoren tutua erabilita ikusi ezin baina dagoen zerbaitez galdetu; alegia, pertsona bat baino gehiago badago baina tutuaren bidez bakarra ikusten bada, galdetu ea urlia bakarrik dagoen. Zer esanik ez, muntaiak egiten badira edo irudiak “ukitu”. Horretan ere, askok badu eskarmenturik: luzeago hitz egin, baina zatia aukeratutakoan, informazioa (edo testuingurua, edo iritzi osoa, edo ñabardura…) galdu; irudiak nahastu; photoshoparen mirariak… Nahita edo nahigabe, auskalo.

Eta irudien egiarekin lotuta, egunotan ikusi ahal izan dugun argazki bat datorkit burura. Noos kasuko fiskalaren argazki batean, bere bulegoan hipermerkatutik edo hartutako erosketa-horga ageri zen hori, hain zuzen (gogoratzen ez baduzu, [Enlace roto.]). Muntaia edo benetakoa? Ez dirudi oso logikoa, areago oraindik, enpresaren izena ageri denean. Ez dakit horga hori eramateagatik salatuko duten edo ez , baina, argazkilari ezagun batek esan zidan bezalaxe, gizarte-mailako jarduera publikoetan egindako argazkietan, badaezpada, edalontzia ez erakutsi.

Beti konparatzen, eta ez eskamak kentzen

Urtea amaitzear dagoenean, balantzeen ordua dela ematen du. Eta, bizitzako beste hainbat esparrutan bezala, konparazioari ekiten diogu honelakoetan; esate baterako, 2014a baino hobea izan da 2015a. Edo ez? Hau da, abestiak dioen “beti eskamak kentzen”, “beti konparatzen” bihurtzen dugu.

Kontuetako bat da konparatzeko erabiltzen dugun informazioa edo oinarria. Sarritan, datuak baino gehiago, susmoak direla esango nuke. Eta beste bat, hauxe ere garrantzitsua: zerekin edo norekin konparatzen dugun.

Gogoan dut, batxilergoa hasi nuenean, garai hartako BUP famatua, berrikuntza bati ekin ziotela ikastetxean, garai hartako konputagailuak lagun. Hala, ebaluazioen ondoren jasotzen genituen notetan eta oharretan, ikasgai bakoitzean lortutako emaitza edo balorazioaz gain, ohiko bikain, oso ongi eta antzerakoez gain alegia, taldekideen artean genuen postu erlatiboaren berri ematen zitzaigun… edo zitzaien gurasoei. Bestela esanda: bikain atera zenezakeen, baina gainontzekoekin alderatuta, balio erlatibo eskasa zuela ere azpimarratzen zen. Alderantziz ere gerta zitekeen “ez gai” lortzekotan.

JJ Vico Bretones Flickr-en. CC lizentziapean

Duela gutxi aditu nion ezagun bati horixe nahi izaten dutela (dugula) gurasoek (gurasook). Alegia, ez gure haurra / umea / nerabea / gaztea (aukera beza bakoitzak behar duena) behar bezala ari den aurreratzen, ikasten ari den… gainontzekoekiko konparaketa baizik. Agian, horri erantzun nahi izan zioten ikastetxean.

Beste batzuetan, berriz, ondokoak dira konparatzeko langa hori: anai-arrebak, senitartekoak, auzokoak… Eta aukeratutako langa ez da hutsala, jakina; ikastetxeko kideena ez den bezalaxe. Edota gizartean arrakastatsuen direnena.

Nire azken ekoizpenak: Hizpide 87 eta Itzulpen Saila 54

Maite Goñiren “Eguneroko hitza“n irakurri dut gaur askojakin hitza; gainera, gustatu egin zait emandako adibidea. Hala, neuk ere ez dut askojakin itxurarik eman nahi gaurko sarreran nire ezjakintasuna estaliz. Are, beldur handia diet erabat ziur mintzatzen diren horiei.

Zalantzak zalantza, eta Durangoko Azokarako hitzorduari erantzunez, azken hilabeteotako nire lan batzuek ikusi dute argia joan den astean. Beraz, eta zure baimenaz, irakurle lagun eta isil hori, labur-labur aurkeztuko dizkizut.

Batetik, Hizpide aldizkariaren 87. zenbakia. Bi arrazoirengatik da zenbaki berezi niretzat: paperezko garaiari agur esango zaiolako honekin eta, koordinatzaile izateaz gain, nire artikulu bat argitaratu delako. Azken urteotako lanarekin zerikusia du, hau da, doktore-tesiari buruzkoa da; “Ikas-ziberkomunitateak eta irakasleen prestakuntza” du izenburu.

Bestetik, eta Itzulpen Saila bilduman, Scott Thornburyren “Nola irakatsi berba egiten?” argitaratu da. Ana I. Morales izan da itzultzailea eta, ni neu, orain dela bi urte plazaratu zen Cassanyren liburuan bezala, editore lanetan aritu naiz.

Nola irakatsi berba egiten

Bietako bat (edo biak) irakurtzen baduzu (badituzu), atzeraelikadura edo feedbacka eskertuko dut.

Aurkezpenak eta esaera zaharrak

Antonio Omatos, Sareko adiskideak, aurkezpenei buruzko aholku batzuk eman ditu bere blogean. Horiek irakurrita, antzekoa egiteko duela denboratxo bat esaera zaharrak baliatu nituela gogoratu dut, gazteleraz (2008an, ai ene) eta euskaraz. Hona hemen euskarazko sarrera berriz; gaurkotasuna baduela iruditzen zait.

Zenbat buru hainbat aburu dagoela jabetuta, hona hemen aurkezpenen inguruko nire hausnarketa txikia atsotitzak baliatuta, besteak beste erabiliko ditugunek gure jarduna indartu dezaten eta ez daitezen ahulgune bilakatu. Testu laburra izanda, ez eska garirik zuharrari, baina bestetik aditzaile onari hitz gutxi nahiko zaizkionez, Pernandoren egiak kontatu gabe, baten bati erabilgarri suertatutako ahal zaio! Hala bedi.

  • “Beti lasterka eta beti berandu”. Erritmoari eutsi; ez pasatu azken diapoak arrapaladan ezertarako astirik gabe aldez aurretik prestaturik genituelako. Aukeran hobe labur geratzea (eta galderetarako tartea uztea, hala behar izanez gero).
  • “Burdina berotan jo behar da”. Oharrak lagungarriak izan daitezke esan nahi duguna esateko eta ez ahazteko. Zenbait hizlarik esan behar duena gogorarazteko erabili ohi du aurkezpena baina ez da hori bere oinarrizko funtzioa.
  • “Etxean gatza ugari dagoela eta, ez dezazula bazkaria gehiegi gazitu” edo “gehiegi baino aski hobe”. Erabiltzen duzun programaren azken bertsioaren puntako aukera ez da agian gerora erabilgarriena izango; beharbada aurkezpena egiterakoan efektu edota esteka guztiek ez dute funtzionatuko. Horrelakoak aurreikustea interesgarria da barregarri ez geratzeko.
  • “Eroriz eroriz oinez ikasten da”. Aurkezpenak hobetzeko landu dezagun arloa. Eta era kritikoan aztertu egiten duguna.
  • “Gauza bakoitza bere tokian”. Oreka diapo bakoitzean (testua, irudiak, soinuak…) Eta aurkezpena bera ere orekatua izan dadila, ustekabekoak barne. Zertaz dihardugun pentsatu: diapositibak ala dokumentu idatzi bat ari gara egiten?
  • “Kupel txarretik, ardo onik ez” edo “txapela ez dau gizona eitten”. Mezurik ez badago, tramankuluek ez dute aurkezpena hobetuko. Ez dezagun ahaztu zer den funtsezkoa: mezua, ideiak, komunikazioa.
  • “Oiloari oloa, astoari lastoa”. Zer nolako entzuleria izango duzun kontuan izatea ez dago soberan.
  • “Pentsatu presarik gabe, ekin geratu gabe”. Planifikatu, gidoia lagungarria izaten da aurkezpena bera prestatzen hasi aurretik. Eta denbora kontrolatu.
  • “Usteak erdia hutsa eta beste erdia putza”. Aurkezpena plazan aurkeztu aurretik, probatu eta atzeraelikadura jaso. Halaber, tokia aldez aurretik behatzea zein tresneria ezagutu eta probatzea ez dira ohitura txarrak.
 Gaizki esanak barkatu eta ondo esanak ondo hartu. Hurrengora arte!