Ikasle eta irakasle

Iheskortasuna

Aspaldi aipatu nizun hemendik itxoitea dela eskolan ikasten den kontuetako bat. Bizitzaren hainbat esparrutan itxoin behar izaten dugu, behartuta edo borondatez. Aisialdian ere bai. Eta itxoiteak ondorio desberdinak dituela ikasi beharra dago, bizitzan sarri gertatu ohi den legez.

Gogoan izan nuen atzo Espainiako Itzulia pasatzear zegoela, eta txikitako oroitzapenekin lotu. Urte luzeetan Euskal Herritik txirrindularien lasterketa hori pasatu gabe egon aurretikoa da, ni umea nintzenekoa alegia. Erletxe edo Gumuzion gertatutakoa delakoan nago, senitartekoek baserria baitzuten handik, baina badakizu inoiz horrelako gomutetan nahastu egiten garela.

Denbora luzean egon ginen zain. Karabana publizitarioaren zarata, sirena-hotsak… eta aspertzen hasiak ginela, txirrindulariak tupustean. Eta aitaren batean joan ziren gure aurretik, Zornotzarako bidean; gu, berriz, aho bete hortz. Seguruenik, itxoitea eta iheskortasuna zer diren sumatu nuen lehenengo aldia, tartean une haiek gogoan izateko gauza baten bila.

Antzekoa gertatu zitzaien urteen ondoren seme-alabei, Joane Somarriba goian zegoen garaian, hain zuzen. Zain egon ondoren, konturatu orduko joanak ziren neskak, tropelaren erdian zihoan bizkaitarra ia ikusi gabe. Ez dakit seme-alabek frustrazioa ere ez ote zuten nabarituko, iheskortasunaren aurrean.

Atzo banekien zer gertatuko zen. Prestaketa luze eta zabalak, hiria hankaz gora behar dena bezala antolatzeko, oharrak eta auto-iladak, jendea espaloi eta bide-ertzeetan zain, lehen ez bezala telefonoak irudiak hartzeko prest… eta iheskortasuna. Pozez gainezka batzuk, oroitzapenak oroitzapen, baina denborak, alaitasunak, txirrindulariak… ihes; bizitzan sarri gertatu ohi den legez. Iheskortasuna.

Irakasleak ere bueltatuko al dira eskolara?

Ikasturtea bukatu zenetik denbora luzea joan dela sumatuko dute batzuek agian; beste batzuei ziztu bizian joan zaizkie udako hilabeteak. Dena den, eskolara itzultzeko garaia iritsi da.

Horretan ari garela, eta robotek bizitzan (eta lanpostuetan) izan dezaketen eragina kezka-iturri, mintzagai eta aztergai denean, Txinan eskoletara ere heldu direla irakurri nuen Jorge R. López Benitoren bidez.

Lehenengo eta behin, ustez Carles Monereorena den esaldi bat gogoratu nuen. Halaxe dio: makina batez ordezkatu ahal den irakasleak ordezkatua izatea merezi du.

Handik gutxira, berriz, artikulu batekin egin nuen topo; zergatik konputagailuek ezin dituzten irakasleak ordezkatu azaltzen da bertan; oro har, ados nagoela esan behar. Are, La Sextan erabilitako informazioaren arabera, irakasleena ez dago errazen ordezka litezkeen ogibideen artean (eta BBCk duen aplikazio txiki batean ere egin daiteke froga).

Gerora, jatorrizko berrian haur hezkuntzaren esparrua agertzea egin zitzaidan deigarri. Beste bi hausnarketa egitera eramaten nau gertakari horrek. Alde batetik, ematen du arlo hori dela aldatzeko errazena edota aldaketak zein berrikuntzak errazen onartzen (edo jasaten) duena. Bestetik, horren azpian zer dagoen azaleratzea komeniko litzatekeelakoan nago; izan ere, ematen dit eskolako aro horri ez zaiola behar besteko garrantzirik ematen beti (eta horregatik ausartu direla Txinan aro horretan sarten robotak, lana errazena delakoan edo).

Enpin. Momentuz (behintzat), ez dut uste Nao izango denik bertso-eskoletan irakasle berria.

Tsundokua… eta liburutegiak

Tsundoku. Seme-alabei entzun nien lehengoan, nire irakurtzeko zaletasuna zela-eta. Gerora, egunkariren batean irakurri dut haren berri. Wikipedian ere ageri da; oraindik ez, ordea, euskarazko bertsioan. Honetan datza Japoniatik etorritako ideia edo hitz hori: irakurriko ez diren irakurtzeko materialak (liburuak) erostea, gero besterik gabe etxean pilatuta uzteko. Halaber, apalean irakurriak izateko zain dauden liburuak izendatzeko ere erabiltzen da.

Bibliomania kontzeptuarekin lotuta dagoela aipatzen dute arestian aipatutako iturrian (sinonimotzat jo dituzte La Vanguardia egunkarian). Nahasmendu obsesibo-konpultsiboa ei da bibliomania, liburuak pilatzeko joera alegia, baina ez da liburuzaletasuna edo bibliofilia.

Neure aldetik, bestelako mania bat sumatu dut azken boladan liburuen inguruan; Diogenes digitalaren sindromearekin lotura izango luke (hau badago euskaraz Wikipedian kontzeptu orokorrari dagokionez): disko gogorren batean zein irakurgailuan liburuen bertsio digitalak pilatzeaz ari natzaizu, bizitza osoan zehar irakurtzeko kopurua guztiz gaindituz. Adibidez, ezagun batek eskaini zidan duela gutxi horrelako liburu-bilduma amaigabe bat, bere kide aditu batek lortua ez dakit zein webgunetatik.

Zaletasuna mania bihur ez dadin, eta niretzat erosi ditudan liburuak oparitzeko zein beste moduren batean (liburuen gurutzaketaren bidez, esaterako) gainetik kentzeko ohiturarik ez dudanez gero etxeko bilduma fisikoa kudeazina izan ez dakidan (La Vanguardiako berrian badago horri buruzko aholkurik, dena den), liburutegien zerbitzua ere baliatzea erabaki nuen aspaldi.

Areago oraindik. Liburutegietarako joan-etorriak beti errazak ez direnez, bestelako zerbitzu bat erabiltzen hasia naiz: e-Liburutegia. Labur esanda: Internet bidez liburu elektronikoak mailegatzeko zerbitzua da e-Liburutegia, Eusko Jaurlaritzak sortu, mantendu eta herritarren esku jartzen duena. Baditu bere mugak, baina ematen dit denboraren poderioz hobetzen joango dela, mailegatzeko liburuen kopurua handitzen joango den bezalaxe.

Eta zu, irakurle, zein izaten da zeure liburuekiko jokabidea? Edota oporretan egon arren ezertxo ere irakurtzen ez duen horietakoa zara?

Hizkuntzak eta politikariak

Ez zait gustatzen hizkuntzak jaurtitzeko armak bezala erabiltzea. Azken finean, gizarte osoaren kontrako ekintzak direlakoan nago, nahiz eta epe motzeko etekinei begira dagoenak dena dela zilegi pentsatuko duen.

Euskarari buruz Pablo Casado politikariak esandakoak eragin zidan berotua pasa ondoren iritsi naiz ondorio horretara . Izan ere, linguae navarrorum bezala ezaguna dena Nafarroako hizkuntza ez dela esaten duenak (Noticias de Navarran berria) ezagutza eskasa edo aholkulari txarra duela pentsatu nuen hasiera batean. Halaber, niri orain dela urte batzuk gertatutakoa gogorarazi zidan: Nafarroako Arantza herrian topatu nuen emakume zaharrak harro-harro esan zidan legez, han den-denak ziren euskaldunak, Gipuzkoako edozein herritan baino ehuneko handiagoan. Zer gertatuko litzateke emakume nafar hari euskera ez dela berea esango balio inork?

PP alderdikoa den ezagun bati (kuota ordaintzen duena, bere esanetan) adierazi nion nire hasierako susmoa, baina berak beste aldagai bat aipatu zidan: entzuten ari denak entzun nahi duena esatean egon litekeela oinarria, esandakoa egia ez dela jakin arren. Oso arriskutsua iruditzen zait halaxe jokatzea; esaera zaharrak dioenez, hazi txarretik uzta onik ez (edo gaizki esatea baino, hobe isilik egotea).

Areago oraindik: hizkuntzak eta emozioak-sentimenduak lotuta daude; ez dugu berdin jokatzen edota sentitzen gure ama-hizkuntzan edo beste batean aritzean, Jon Andoni Duñabeitiari hitzaldi batean aditu nion bezalaxe. Ikuspegi hori kontuan izan dute seguruenik, Pedro Sánchezen ingurukoek katalanaren erabileran, Antoni Gutiérrez Rubi-ri irakurri diodanaren arabera .

Ahobizi ni eta belarriprest zu?

Aldatu egin didate banketxe batean nirekiko harremanetarako izendatua duten pertsona . Lehenengo aldiz elkar ikusi genuenean, hau esan zidan: euskaraz ulertzeko ondo moldatzen dela baina mintzatzeko gaitasuna nahiko herdoildua duela eta gazteleraz hitz egingo zidala. Etorri ahala, eta lehentasunen kontua buruan nuela, seguruenik gaztelera ez den beste hizkuntza ere ikasiko zuela esan nion eta bete-betean asmatu. Ikasketengatik eta lanpostuagatik ingelesa beharrrezkoagoa ikusiko zuen antza eta, lehentasunak lehentasun, euskara lantzea baztertu. Askoren jarrera, ematen dit.

Elebitasun hartzailea hizpide izan dut behin baino gehiagotan; hartzailea diot, ulertzea ez baita jarduera pasiboa. Hasiera batean kritikoagoa nintzen arren, zentzua izan dezakeela sumatu dut, besteak beste egoera jakin batean halaxe bizi izan nuelako.

Joxe Arantzabalen blog-sarrera batean, Ahobizi eta Belarriprest irakurri nituen lehengoan. Euskaraldia ekimenarekin lotuta daude ahobizi eta belarriprest horiek.

Agian, horrelako dinamikak, eta elebitasun hartzaileak azken finean, lagundu egingo du banketxeko langile horrekin eta antzekoekin euskara sustatzen, hizkuntz ohiturak aldatzea zaila den arren. Eta zailtasun horren adibidea ere badut, oso hurbil gainera.