Category: bizipenak

Unibertsitateen sailkapena

Agian jakingo duzu, irakurle lagun horrek, UNEDen lortu nuela nire lizentziatura ; doktoregoa ere bai, handik urte batzuetara, bidaia edo prozesu luze samar baten ondoren (ingurune akademikoan buru-belarri ikertzen ez egotearen ondorio jakinetako bat, seguruenik). Horren guztiaren jakitun izanda, unibertsitateen sailkapenean unibertsitate hau ez dagoela toki onean jakinarazi zidan atzo ezagun batek. Heziketaren esparru zabalean egiten diren horrelako sailkapenez eta horien eraginez pentsarazi dit iruzkinak.

Interneten bila hasi naiz, ea berri zehatzagorik irakurtzen nuen; besteak beste, DEIAn. Egunkari honetan (edo webgunean) oraindik ez da horren ingurukorik argitaratu, antza denez. Baina Ranking de las universidades españolas izenekoarekin bai egin dut topo, eta egunotako antzeko berri batzuekin ere bai; prentsa-oharra egin dutela egiaztatu dut.

Lehenengo datua: BBVA dago atzean (edo azpian) azaldu dizudan ikerlanean. Esanguratsua dela iruditzen zait niri. Edonola ere, kuxkuxean segitu dut eta adiskideak esandakoa baiztatzeko modua izan dut: UNED nahiko atzetik dabil, bai. Dena den, eta horrelako sailkapenetan, zein den erabilitako irizpideari erreparatzea funtsezkoa delakoan nago, zeintzuk diren errealitate bat aztertzeko baliatu diren adierazleak (Bilbo hiririk garbienetakoa dela esateko bezala, adibidez), zeintzuk konparatzeko langak. Oraingo honetan, behintzat, espresuki argitaratu dituzte.

Seguruenik UNEDen izan dudan ikasprozesua eta bilakaera ere ez dira eredugarrienak izango (“ikasle arrakastatsuen” artean nagoela esatea ez dut uste gaizki ulertutako apaltasuna litzatekeenik). Bertan ez dela ezer oparitzen zin dagizut; hobeto esanda, ez zidatela ezer oparitu. Ez dakit gainontzeko unibertsateetan, eta ez dut horrelakorik aditzera eman nahi, jakina. Adibide gisa, agindutako (eta nire kasuan burututako) lanen zailtasuna aipatu nion gerora lizentziaturaren garaian izan nuen irakasle bati, mailatik gorako ikerketak egin behar izan baikenituen eta laguntza handirik gabe. Bere erantzuna, “baina, ikasi egin zenuen, ezta?”. Baietz esan nion, eskatutako lanen maila azpimarratzen nion bitartean.

Laburbilduz: errealitate konplexuak sinplifikatzea ez da erraza, nire ustez; titularretatik harago irakurtzea ere ez da ohitura txarra. Halaber, sailkapenean UOC ez dabilela urruti ikustea ere deigarria iruditu zait. Ikasleen nolakotasunari ere erreparatu ote zaio ikerketan, urrutitik ikastea aukeratzen duenaren nolakotasunari, alegia? Ez dakit, beharbada “errua ez da distantziarena” izango, Xabi Aburruzagaren kantuaren hitzak erabilita. Eta eraginik izango balu, ordea? Zertxobait irakurri dut, bai.

Parentesiak eta jauziak

Aste Santuan gaude bete-betean. Nahiz eta agian, Peli Huicik bere blogean adierazitakoari jarraikiz, “Santu” hori parentesi artean jarri beharko genukeen, urte gutxiren buruan egoera oso bestelakoa delako.

Pertsonen mugimenduak ugari ei dira, baita egunotan ere. Esate baterako, Bilbo bilbotarrez hustu egiten den bitartean, kanpotik etorritakoez beteta egongo omen da (eta hala espero, turismoa diru-iturri garrantzitsu bilakatzen ari zaigulako, ezta?) Dena den ez naiz gentrifikazioaz edo turismofobiaz arituko gaurkoan. Ohitura aldaketei buruz baizik.

Garai batean (eta ez da oso denbora luzea pasatu) ia erabatekoa zen deskonexioa: telefonoz edo ematen zizuten berriren bat, eta garrantzitsua bazen. Egunkari bidez hurbileko berriak jaso nahi izatekotan (gustuko kirol-taldearenak, esaterako), ez zegoen beti aukera errazik eta nik ikusia dut Mediterraneo itsasoaren inguruko tokietan aurreko eguneko egunkaria erostea zela ohikoa, hala heltzen baitzen (eta kostako edizioa gainera; azken hau ez dakit txantxetakoa ez ote zen). Irakurle sutsuren baten kasuan jakin badakit etxean kanpoan egon bitarteko egunkariak gordetzen zizkiotela, bueltan denak irakurri ahal izateko.

Egun, aldiz, Interneteko lotura da gakoa. Datu nahikoa izatea edo wifi lotura. Hala, nahi dugun egunkaria irakurriko dugu, ohiko irratiari ez diogu muzik egin beharko, telebista-katea hautatzeko modua izango dugu eta nahierara ikustekoa gainera, gizarte-sareetan murgilduta segituko dugu ohitura badugu… Ondorioz, parentesia izango da gehienez izango duguna, jauzi nabarmenik gabe, “mundu zibilizatutik” alde egiten ez badugu behintzat. Horrela egotea zibilizatua baldin bada, jakina.

Mikel Zarate: kantak eta kontuak

Joan den astean adierazi nizun Mikel Zarateri omenaldi bat egingo zitzaiola bere jaioterrian, Lezaman. Hala izan zen: bertako Kultur Etxea jendez lepo, ekitaldi hunkigarria, hamaika oroitzapen, hainbat eta hainbat ezagun (Derioko harrobia ere emankorra izan omen da), hainbat kanta eta kontu. Izan ere, Mikelekin zerikusia zuten abesti batzuk kantatu ziren bertan, egitarauan adierazitakoari jarraikiz. Eta ustekaberen bat ere izan nuen. Hortaz, Deian Oier Pérez egindako kronika nire ekarpentxoaz osatuko dut.

Juanjo Elezkano (hau ere irakasle izan nuen BUPen), abade eta kantautoreak, Mikelen hitzekin egindako abesti bat aurkeztu zuen; aspaldiko eleizako kantetan ere izan zuten lankidetzarik aspaldi batean; “Jaunari” izeneko diskoa lekuko, eta testuinguru horretan oso ezagunak diren batzuk, gainera (“Eskerrik asko Jauna” edo “Goazen elkarturik” esaterako). Gontzal Mendibilek ere baditu Mikelen hitzekin egindakoak, batez ere bakarka egin zuen bigarren lanean; besteak beste, haietako bat eta izenburua bera ere hari dagozkio: “Hasperen itun“. Zeanuritarrak esan zuenez olerkiengatik ezagutu du nagusiki Mikel. Aipatutako abestietako batzuk Josi Sierra prestatzen ari den dokumentalean agertzekoak dira.

Ekidazu da Lezamako abesbatza; izen hori ere Mikelek berak asmatu eta bere idazlanetan erabilia, “Euzkadi” debekatua zegoen garaietan. Koruak eskainitakoan ere Zarateren hitzak zeuden tartean, eta aspaldi-aspaldi Mocedades taldeak kantatu zuen, “Zure begiak” izenburuarekin. Hitzak, hiru egilerenak dira; lehendabizikoa, Lope de Vega. Bai, ondo irakurri duzu; bere lan batean euskaraz aurkitutakoak dira abestiaren ataletako bat (eta, ez dakit, susmoa dut Mikelek berak aipatu zigula klasean inoiz): “zure begi ederroc en el aztana…” (hona hemen Kike Amonarrizen txioa gai horri buruz)

Natxo de Felipe izan zen azkena. Eta honek ere nik ezagutzen ez nituen kontuak adierazi zituen: Lezamarekiko lotura eta Mikelekiko harremanak… (Josik osorik grabatu zuen). Esandakoen artean, pare bat aipatu, Oskorri sortu aurretikoak: Mikelek itzuli zizkion zituen maitasun-kanta batzuk, badu haren hitzekin egindako abesti bat (“Eta Oskorri sortu zen” diskoan argitaratua: “Zergatik zara zu mitozale” ). Eta handiena: nik uste nuen “Aita semeak” herrikoia zela (Wikipediak ere bai) eta oker nengoen. Bai, sarreraren puntu honetan ez dizut esan behar norenak diren hitzak, ezta? Hori bai, euskalkiaren eta batuaren arteko tira-biraren bat izan omen zen hitzei zegokienez. Oskorrik zabaldu zuen, eta oker ez banago, hit izatera heldu zen.  

Hizkuntza “arraroak”

Ama-hizkuntzaren Nazioarteko Eguna ospatzen da otsailaren 21ean. Wikipedian, esaterako, “lehen hizkuntza” egokiagoa dela azaldu arren eta Kike Amonarrizek ere antzekoa azaldu zuen, gaurko kontua ez da horren ingurukoa, ezta Jone Uriak Berria egunkarian planteatutakoen esparrukoak.

Edonola ere, UNESCOk antolatzen du aipatutako egun hori urtero 1999tik, kultura aniztasuna eta eleaniztasuna sustatzeko asmoz. Horren harira, harritu egin nau El País egunkarian atera den berri bat: “Hay vida más allá del inglés: estos son los idiomas más raros que puedes estudiar“.

Neure buruari galdetu diot ea nork erabakitzen duen zer den arraroa eta zer ez; nork duen horretarako ahalmena eta nork aitortua. Izan ere, bakoitzak duen esperientziaren arabera sumatuko duela, eta ez hizkuntza nagusien betaurrekoak erabilita ezinbestean. Bestela esanda, nagusien “normalitatetik” urruntzen dena izango da arraroa, ezta?

Iturria: Photographer Nazrul Islam. Wikimedia Commons.

Gainera, ohi baino sentiberago egon ninteke agian. Izan ere, MOOC batean ari naiz parte hartzen azken asteotan, eta une honetan lantzen ari garenaren artean, Europako Erreferentzia Marko Bateratuan ageri den bezala, honako hauek daude: ezagutza soziokulturala eta kulturarteko kontzientzia.

Aipatutako online ikastaro ireki masibo horretarako blog bat sortu dut (bai, beste bat). Euskara ikastera hurbil litekeen ikasleriarekin estereotipo eta aurreritzien balizko lanketarako playlist bat sortu dut proposatutako erronketako bati erantzuteko asmoz… eta egon badaudela konturatu naiz. Entzun dut, behin baino gehiagotan, euskara zaila eta arraroa dela, baina, orain arte idatzitakoarekin bat eginez, ez nator bat jakina. Niri, berriz, euskara eta arraroa horrekin, Nafarroa euskararik gabe arraroa litzatekeela datorkit burura.

Beste liburu bat?

Lanbideaz galdetzen didatenean erantzuna ez da erraza izaten. Hobeto esanda, “teknikaria naiz” erantzuna erraza eta laburra da esateko baina ez akaso ulertzeko. Izan ere, administrazio publikoan teknikari zarela adierazteak behin baino gehiagotan “ertzain” izatearen sinonimotzat ju du inoiz solaskideak. Zein arlotan, ba, teknikari, galdetuko diozu agian zeure buruari, irakurle, oraindik ezagutzen ez banauzu. Didaktika-teknikari zehaztu nahiak ere ez duela gehiegi laguntzen ematen dit, egia horixe izan arren.

Horregatik azken boladan argitze aldera zeregin bikoitza dudala esaten dut, Jeckyll eta Hyde izango banintz bezala; tira, bigarren alderdi gaiztorik ez dut uste dagoenik, baina bikoiztasuna egon badago. Izan ere, badut azterketa kontuetan erantzukizunik, eta aldi berean, editore gisa esparru sortzaileagoetan mugitzen naiz.

Nire editore-lanaren ondorengo lehendabiziko liburua atera zenean, 2013an hain zuzen, hemen iragarri nizun: Daniel Cassany, “Sustraietatik zerura”.  Bigarrenaren berri ere eman nizun 2015an, aldizkariaren zenbaki berriarekin eta aldaketekin batera orduan: Nire azken ekoizpenak: Hizpide 87 eta Itzulpen Saila 54.  Hirugarrenari, aldiz, ez nion hemen tokirik eman 2018ko martxoan kaleratu zenean: Gabriel Diaz Maggioliren “Hizkuntza-irakaslea: irakaskuntzarako eta ikaskuntzarako gaitasun metodologikoa”.

6 urte joan dira jada editore-gisa. Aldizkariarekin aurrera egiten dugu, Hizpide aldizkaritik e-Hizpiderako segida eten gabe eta jauzi digitalari erantzunda. Itzulpen Saila bilduman, azken liburua argitaratu dugu oraintsu: Jim Scrivener-en “Ikasgela kudetzeko teknikak” (jatorrizko bertsioan, “Classroom Management Techniques“).

Egia da nire izena ez dela bildumako liburuetan agertzen normalean, propio idatzitako hitzaurrerik ez badago behintzat. Hala ere, egilea pozik dagoela ikusteak asetu egiten nauela onartu behar dizut. Horrez gain, hizkuntzaren irakaskuntzarako beste aletxo bat ekartzeko ahalegina egin dudala uste dut. Ondorioz, ezin esan niretzat beste liburu bat besterik ez dela.