Hizkuntzen Europako Eguna

Irailaren 26a da Hizkuntzen Europako Eguna, 2001ean Europako Kontseiluak hala izendatu ondoren. Ospatzeari dagokionez, aurten, Euskal Herrian ez omen da ekitaldi berezirik antolatu.

Webgunetik hartua

Hiru dira helburu nagusiak, webgune ofizialaren arabera:

1.    Hizkuntzak ikastea zein garrantzitsua den azpimarratzea eta ikasten diren hizkuntzak dibertsifikatzea, eleaniztasuna eta kulturen arteko komunikazioa sustatzeko.

2.    Europako hizkuntza- eta kultura-aniztasunaren aberastasuna sustatzea, babestu eta bultzatu beharreko elementu gisa.

3.    Eskolan zein eskolaz kanpo hizkuntzak etengabe ikastea sustatzea, ikasketengatik, trukeengatik, behar profesionalengatik, mugikortasunarengatik edota plazer hutsagatik.

Ikusitako kontu bat: webgunean euskara hautatzeko aukera egon badago, baina eduki guztiak ez daude itzulita. Dena den, eduki interesgarriak daudela iruditu zait, jokoak besteak beste.

Beste alde batetik, eta teknologien bilakaera ikusita, ez dakit hizkuntzen ezagutza zein mailataraino joko den garrantzitsutzat aurrerantzean (nahiz eta maiz urte hasierako asmo onetako bat ingelesa ikastera itzultzea izan, ezta?). Adibide txiki bat; sarrera honi buruz pentsatzen ari nintzela, irakurlea euskalduna izango zelakoan nengoen. Baina une honetan erraza da edozein orrialde beste hizkuntza batera zuzenean itzultzea edota hautatutakoan irakurtzea; You Tubeko hainbat bideotan ere badago azpitituluak beste hizkuntza batean ikusteko aukera. Itzultzaile automatiko aurretatuak ere eskura daude, gero eta eraginkorragoak gainera. Kasu hauetan guztietan, badakigu itzulpena ez dela beti ona edo egokia. Alabaina, hor dago aukera.

Halaber, galdera bat irakurri dut Twitterren: ea hizkuntza irakasten duenak beste hizkuntza bat ikasi beharko lukeen. Jarrera ona eta aberasgarria, nire ustez eta izandako eskarmentuaren arabera. Hala egitea erabaki du, esaterako, Madrilen bizi den nire ezagun batek. Italierari ekingo dio, ez baitio nire aholkuari jarraki. Asmatu duzu zein zen, ezta?

Eta iluntzeko bakian

Isiltasuna. Horixe nabaritzen dut egunotan Bilbon; beste tokietan antzera gertatuko delakoan nago. Izan ere, gauden egoeran horixe da hainbat unetan nabaritzen dena. Izatekotan, erdi ahazturik genuen txorien txioa gehienez.

Nire doktoregorako bidean hamaika aldiz sumatutako isiltasun hura ari naizela berreskuratzen ematen dit. Izan ere, egun haietan jardunaldia luzatzeagatik edota goiz altxatzeagatik izaten nuen lagun isiltasuna. Dena den, isiltasuna apurtzekoa naizela uste dut. Pixkat gozatutakoan, irratia piztu, musika jarri edo, besterik ez bada, soinuak eta musikak datozkit burura nire oroitzapen musikala dela tarteko. Egunotan ere antzeratsu gertatzen zait.

Hala, batzuetan Amaia Urangak kantatu zuen fadoa datorkit (oker ez banago, Fran Lasuenek euskaratu zuen): “egun batzutan isiltasunak ere desafinatzen du”. Edo Xabier Zabalaren “Isiltasunean“, esaterako.

Aberri Egun berezia izan da 2020koa; agian, belaunaldietan gogoratuko dena. Besteak beste, eta aspaldiko partez, joan den mendeko 70. hamarkadan gure amak erositako ikurriña balkoiratu dugu gaur (semea zur eta lur jatorriaren berri izan duenean). Eta gaur, egun berezi bezain bitxi honetan, beste musika bat dabilkit buruan dantzari. Lauaxetaren olerki bat, eta batez ere, nik Antton Valverderen eta Itziarren musikak gogoan; Eñaut Elorrieta ere izan liteke:

eta iluntzeko bakian / norbaitek darrai kantari / dana emon bihar yako / maite dan askatasunari

Ospakizuna Derion

Honez gero badakizu, irakurle lagun horrek: Derioko Seminarioan, Resurreccion Mª de Azkue ikastetxean alegia, egin nituen batxilergoko ikasketak joan den mendean, BUP zenean alegia. Lehen hezkuntzakoak, berriz, Begoñazpi ikastolan (eta bere aitzindari izan zirenetan) .

Euskara izan nuen lehen hizkuntza; ama-hizkuntza, nahi baduzu. Egia esan, gaztelania ere bai, txikitatik bietan moldatu bainintzen. Are, gogoan badut bitartekotza linguistikoa indarrean jartzen nueneko pasadizoren bat (baina hau hurrengo baterako utziko dut).

Euskaldun-zaharra esan genezake hortaz, bilbotar peto-petoa izan arren. Txikitatik euskalduna izanagatik, euskara lantzeari ekin nion jakina, ikastolako kume izanda. Deriora jauzia emandakoan, legez hizkuntz eredurik ez zegoen garaian, nahiz eta ikasketak gaztelaniaz ziren, bagenituen euskarazko eskolak (Jon Kortazar izeneko gazte bat izan zen irakasleetako bat, esaterako) eta bestelako gaietan ere lantzen genuen (besteak beste, Mikel Zarate edo Josune Ariztondorekin).

Deriotik mugitu gabe, ohikoa zen udan euskara lantzen segitzea uztailetan antolatzen ziren Udako Ikastaroetan. Eta halaxe egin nuen urte batzuetan, hamaika kiderekin denborak eta espazioak partekatuz; Labayru Institutoko tituluak ere eskuratu nituen. Gogoan dut erabiltzen zen leloetako bat: dakigunetik ez dakigunera. Orduan ez nuen halakorik espero, baina helduen euskalduntzea izan dut gerora lanbide gainera.

50. urteurrenera helduko aurten Derioko Udako Euskal Ikastaroa (DUEI irakurri dut berriki; irudian ere ikus daiteke). Eta ospatzeko dei bat ere badagoela jakin dut, ekainaren 15erako hain zuzen. Bazkari batekin, jakina. Nik ez dut joaterik izango, baina egun gogoangarria izango da, zalantzarik gabe. Zorionak hemendik, Labayruri, ikastaro horiek sortu eta bultzatu zituztenei eta, zelan ez, partaide izan ziren ikasle eta irakasle guztiei.

Mikel Zarate gogoan

Apirilaren 10ean, asteazkenarekin, 40 urte beteko dira Mikel Zarate hil zenetik. Egun horretarako omenaldia antolatu du Lezamako UdalakLabayru Fundazioaren eta Mikelegaz40/40 Mikel barik proiektuaren laguntzaz. 

Blog honetan behin baino gehiagotan azaldu da jadanik, besteak beste, batxilergoko lehen mailan irakasle izan nuelako, joan den mendeko 70. hamarkadan hain zuzen, Derioko Seminario ikastetxean.

Dokumental bat dago arestian aipatutako proiektuaren azpian, Josi Sierraren kamarak eta eskuak landua; bertan aurkeztuko da, baina asmoa ibilbide luzeagoa egitea omen da. Edonola ere, litekeena da ni agertzea, bai ekitaldian, bai dokumentalean.

Hona hemen gaiaz Aikor webgunean argitaratutako sarrera: Oroitzapen bizia

Zintzo eta leial

Ez diet erreparatu orain arte EHUren errektore den Nekane Balluerkaren hitzaldiei. Seguruenik bat baino gehiago entzun entzungo nuen, baina aditu ez antza. Joan den astean, berriz, gustatu egin zitzaidan Ekonomia eta Enpresa Fakultateko ikasleei diplomak entregatzeko ekitaldian berak esandakoa.

Izan ere, baloreak azpimarratu zizkien hitzaldian graduatu berriei; zintzo eta leial jokatzeko esan zien behin baino gehiagotan. Gure aitak antzera esandakoak etorri zitzaizkidan burura.

Enpresen munduan arituko dira (arituko ahal dira!), finantzetan, bankuetan, marketinean… Eta bestelako printzipioei jarraitu ahal bazaie ere (gizartean maiz(egi) ikusten ditugunak, gainera), aurrerantzean ere balore horiei eusteko eskatu zien.

Adibideek eta keinuek, xumeak izan arren, badute agerikotasunik, eta ekintzak direnean, bizi egiten dira. Horregatik errektoreak ekitaldi berean eskatutako beste kontu bat ere gustatu zitzaidan: egun horretako omenduei zutik jartzeko eskatu zien lehenengo eta gurasoak txalotzeko gero, egindako ahalegina eskertzeko. Ahalegin horretan eta emandako ereduan geuk ere zintzo eta leial jokatu izana islatzea espero dut.