materialak – Ikasle eta irakasle

Wikipedia, ikasteko baliabidea

Entziklopedia modura dugu ezagun Wikipedia. Hori ere bada, jakina; izan ere, halaxe definitzen dute bertan: “entziklopedia bat da, lankidetzaz editatua, eleanitza, Interneten argitaratua, Wikimedia Fundazioa irabazi asmorik gabeko erakundeak sustengatua”. Hala ere, beste hainbat proiektu ere badaude hari loturik.

Wikipediaren kalitatea jarri izan da sarritan kolokan, baina zenbait ikerketak duen maila altua frogatu dute ingelesezko bertsioan behintzat. Elkarlana da, azken finean, duen arlorik sendoenetako bat. Maila zientifikoan ere ez zen ontzat entziklopedia honi aipu egitea, nik dakidala, entziklopedia honi aipu egitea, ezta maila jakina duten eskolako lanetan, baina beste edozein entziklopediari buruz antzekoa gertatuko litzatekeelakoan nago.

Bestelakoa da erabilera arrunta: nork ez du kontsultatzen bere gailu mugikorretik, ordenagailutik… Are: ezizen modura ere baliatu ohi da, ustez denetarik dakien pertsona horri egokitzeko (bat dut nik gogoan). Kontsultatu bai baina beste upeleko sagardoa da parte hartzea… eta ez naiz proiektua diruz laguntzeaz ari. Irakurtzea ere prozesu aktiboa dela ulertzen da egun baina harago joateko modua ere badago, ezta?

Euskarako bertsioari dagokionez, bizi-bizi dago. 2001ko abenduaren 6an jarri zen abian Euskarazko Wikipedia, orduantxe egin baitzen lehendabiziko ekarpena. Garapen handia eta aldaketak izan ditu harrez geroztik. Azala bera urtarrilean berritu dute azken aldiz eta 360.000 sarrera baino gehiago dago honez gero. Erabiltzaileek dagoeneko sortutako atarien desberdinak badaude egun.

Eta azpimarratzeko beste kontu bat: Hezkuntza Atari bat dago. Honako hauekin egingo dugu topo bertan, besteak beste:

Online irakaskuntzarako dekalogo bat.
Jarduerak: artikulu bat idatzi, artikulu bat eztabaidatu, testu bat moldatu, testu bat grabatu, diagrama bat euskaratu, testu-iruzkinak, infografiak egin…
Liburuxkak: Wikipedia ikasgelan (gida praktikoa), Irakasleentzako oinarrizko azalpenak, Wikipedia ezagutu, Wikipedia irudiztatzen…
Bideo-tutorialak.
Wikipedian idazteko gidak.
Laguntza-orrialdeak.

Wikimedia Foundation / CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)

Laburbilduz: ikasteko modua ere badago era aktiboan parte hartuz. Bai; beste urrats bat emateko bidea badago irakurtzetik harago, ikasleak kontsumitzaile soil izan ez daitezen eta prosumirtuatzaile izatera iritsi, Héctor Ríos adiskideak eHIZPIDE aldizkarian proposatutakoari jarraikiz. Hemen ez da hitz berria; 2017ko irailean adierazi nizun legez, “jaso, ekoitzi eta partekatzen edota elkarri eragiten dion pertsona” da prosumirtuatzailea.

Euskararen erabilera sustatzeko baliabideak

Euskararen tresnak izena du Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak Sarean duen bildumak. Erreminta sorta berri bat aurkeztu zuten otsailaren 8an euskararen erabilera sustatzen jarraitzeko, aipatutako bilduma hori eguneratuz.

Aurkeztutako tresna beri horien artean, Elhuyar hiztegiaren bertsio berria eta berorren hiztegi digitalaren aplikazio berritua, bederatzi hiztegi terminologiko berri, Hiztegibar plugin-aren bertsio eguneratua (Chrome eta Explorer nabigatzaileetan modu errazean erabiltzeko orain arte Firefoxerako zegoena) eta Hizketa ereduak argitalpenaren aplikazioa gailu mugikorretarako.

Oso ondo dago baliabideak ugaritzea, eta izugarri hedatzen ari den mugikorren esparrua kontuan izatea. Hala ere (beti dago “baina”-ren bat) ohartxo batzuk partekatu nahi ditut zurekin.

Deigarria, material batzuk pdf hutsean argitaratzea eta copyright-a dutela espresuki adierazita gainera, deskargatzea doakoa den arren.
Sare Sozialak Hiztegia dago hiztegi berrien artean, eta horren inguruan zerbait kontatu nahi dizut:
- Aurreko puntuan azaldutakoaz aparte, ez dakit izena bera egokia den, teknologiei “berria” adjektiboa eranstea bezalaxe (zer da berria? noiz arte da berria?).
- Maiz aipatzen dudanez, ez dira oraingoak sare sozialak nire ustez, aspaldikoak baizik; horiek hedatzeko, handitzeko, zabaltzeko aukera ematen dute teknologiek. Eta hiztegia “sareena” baino zabalagoa da.
- Ez dute NIA (norberaren ikas-alorra) onartu ingelesezko PLE (personal learning environment) itzultzeko, erabiltzen hasi arren (Irakasbil esparruan, besteak beste). Jasotakoak, “ikaskuntza-ingurune pertsonala”-k alegia, ez du akronimorako bidea ematen (IIP?).
- “Ikaskuntza-komunitate birtuala” erabaki dute… eta badakizu nire hautu pertsonala, “ziberkomunitatea” dela (ikas-ziberkomunitatea kasu horretan, hain zuzen), besteak beste birtual horrek kutsua eta ukitua baduelako (erreala ez dena, “izan litekeena baina ez dena” da Euskaltzaindiaren hiztegian lehenengo adiera; are, zenbaitetan, bigarren mailako kontua balitz bezala hartzen delako Interneten gauzatzen dena aurrez aurrekoarekin alderatuta). Gogoan izan nire bertsoa Txiotesian: “ziber birtualaren ordez / errealak dira moldez…”

Tira, hemendik aurrera, agian, blogaria naizela esateaz gain, edukiez arduratzen den komunitate-kudeatzailea ere banaizela esan beharko dut neure burua aurkezteko.

Udako lan-koadernoak helduentzat ere bai?

Uda aurrera doa denborari eta egutegiari dagokienez, ez ordea eguraldiari erreparatuta, hemendik behintzat. Edonola ere, hasi dira agertzen eskolarako itzulerari begirako iragarkiak (liburuak. materialak, zorroak…)

Denboran atzera eginda, ezin ukatu geure haurtzaroan klasikoak zirela udako lan-koadernoak, maisu-maistrek aginduta lehen hezkuntzan bereziki. Ez dakit orain duten arrakasta-maila, etxeko/etxerako lanen inguruan dagoen eztabaidarekin.

Baina, ustekabean, helduentzako udako lan-koadernoak egon badaudela jakin dut prentsaren bidez. Duela urte batzuk ekintzaile batzuen ideia bati esker sortuak (eta garai hartako eskemei jarraikiz, propagandaren arabera), salmenta politak lortzen omen dituzte: aurtengoa agortua, 100.000 ale salduta aurreko urteetan.

Ez dakit nik gauza handirik ikasi (edo birpasatu) nuen liburu haiei esker. Tira, kontu garrantzitsu bat bai: ezin direla zereginak azken ordurako utzi. Baina hortik aurrerakoa… Are, zenbait ezagunek biziki gorroto zituztela adierazi didate, gaztelaniaz sarrera bat argitaratu ondoren, eta ia inoiz ez zituztela bukatu.

Salmente arrakastari erreparatuta, berriz, hausnarketa. Bizitza osoan ikasteko beharra argi dagoelakoan nago; ikasten ikastekoa ere bai. Horren indartsuak dira txikitan ikasitako ohiturak eta joerak? Baten batek erabaki behar du beti zer ikasi behar dugun, edo zer ikastea komeni zaigun?

Bakoitzak egin dezala nahi duena; ni neu, neure autonomia eta askatasunaren izenean, helduentzako udako lan-koadernoak ez diren bestelako aukera batzuk baliatzearen aldekoa naiz… eta halaxe egiten dut.

Marrazkiari beldurrik ez

Ikasle nintzen garaian ez nuen marrazketarako doai berezirik; egia esan, ozta-ozta gainditzen nituen horrelako gaiak eta askorik ere ez nituen landu.

Aspaldi kontatu nuen bezala, helduen euskara-irakasle izatera iritsi nintzenean ere ez nintzen horretan trebea, jakina. Horregatik, altxor gisa gorde nuen 80. hamarkadan Habeko Mik aldizkarian atera zen “Marrazkiari beldurrik ez” bilduma. Egia esan, gizon orratzaren erdipurdiko marrazketan geratu nintzen baina, hala ere, baliagarri suertatu zitzaidan. Horregatik, gomendatu edo utzi izan diot zenbait lankide eta ezaguni. Areago oraindik: pentsamendu bisuala maiz aipatzen da orain, eta Dibujamelas bezalako ekimenekin egin dezakegu topo.

Orain ez dakit non dauzkadan orrialde haiek. Baina HABE erakundeak digitalizatu egin ditu, eta guztion eskura daude Ikasbil esparruan (1. atala eta 2. atala). Honelaxe kontatu dute Irakasbilen.

Txikitako objektuak (eta oroitzapenak)

Aurreko astean idatzikoarekin lotura da gaurkoak. Lehen hezkuntzan erabiltzen zituzten objektuak klasera eramateko eskatu zien Lorea Fernandez irakasleak ikasleei, euren esperientziak aztertu eta horien inguruan pentsatzeko asmoz.

Ez dakit neu ere halakorik egiteko gai izango nintzatekeen. Objektuez ari naiz, jakina; seguruenik, bidean geratu dira horrelako gauzak dagoeneko, oroitzapenak ez bezala. Trastelekuan egongo ote dira oraindik garai haietako Xabiertxo eta Nora zoaz liburuak, esate baterako? (portzierto, azken honetan marrazkiak eskolakide genituen batzuen aitak egin zituen, Larrik hain zuzen)

Zer diostazu zutaz?

Eta, aspaldiko garaietara etorrita, Rubio kuadernoez? Eskolan erabili zenituen edo baten bat gordeta duzu? Tira, hau irakurrita melankoniak jota bazaude, jakin “garai modernoetara” ere egokitu direla eta i-paderako aplikazioa ere badutela.