teknologia – Page 2 – Ikasle eta irakasle

Itzultzaile automatikoak eta enparauak

Aspaldi, lanean hasi berria nintzela hain zuzen, entziklopedia bat erosi nuen. Bai, paperezkoa eta hainbat liburuki zituena; are, aldiro osatu behar zena munduan gertatutako kontu berriak jasotze aldera. Argi dago ez nintzela aurrera begira ari, nik aldez aurretik bizi izandakora baizik: gurasoen etxean sarri erabili nuen antzeko liburu-sorta bat eskolako garaietan. Oraindik orain etxean daukat. Dena den, ez du inork erabiltzen, ezta neuk ere. Informazio-iturriak bestelakoak dira.

Antzekoa esan nezake hiztegiez. Horiek ere erostarazten zizkiguten eta geure aldetik erosi ere bai. Eta egun, entziklopedia haren lagun dira apalen batean baztertuta. Esate baterako, “Hiztegia 80” famatua jarri biltzatzailean orain eta bigarren eskuko gaien artean ikusiko duzu. Izan ere, online dauden hiztegiak baliatzen ditugu edota geure gailu mugikorretan app gisa egindakoak . Edo euskalbar bezalako erremintak ezinbesteko ditugu batzuek dagoeneko eguneroko zereginetan.

Eta zer esan itzultzaile automatikoez? Ez dugu gaur eztabaidatuko ea horrelakoek hizkuntzak ikastearen esparrua erabat irauliko duten, baina, edonola ere, aintzat hartu behar direlakoan nago. Itzultzaile automatikoen eremu honetan, berri bat plazaratu da euskarari dagokionez: Modela du izena, eta “itzultzaile automatiko neuronala” omen da (Spri-ren webgunean azalpen luzeagoa). Halaber, beste tresna baten berri izan dut egunotan, Sustaturen bidez: TextReference, testuingurudun hiztegia.

Ez duzula inoiz Googlek daukan itzultzailea erabili, jakin-minez gutxienez? Jakin-mina edo bihurrikeria, baina gogoan dut 2012an Jaurlaritzak itzultzaile automatikoa aurkeztu zuenean, ekitaldi publiko batean hain zuzen, Internet bidez itzultzeko esaldiak proposatu ahal zirenez, Silvio Rodriguezen itzulpenak proposatuz ibili zela lagun bat, “si me dijeran pide un deseo, preferiría un rabo de nube” bezalakoak.

Zin dagizut, adiskide, nik neuk egin egin dudala; itzultzailearena diot, ez lagun hark egindakoa, produktua kinka-larrian jarrita. Are, ingelesaren kasuan, dakidan apurra osatzeko ere baliatu dut behin baino gehiagotan. Osatzeko diot, horrelako tresnak erabiltzen jakin behar delako; baieztapen hori entzun eta irakurri diot Daniel Cassany-ri adibidez, Sustraietatik Zerura liburuan besteak beste. Edo ikusi, bestela, Jaurlaritzaren itzultzaile automatikoaren sarreran idatzita dagoena (emaitza beti gainbegiratu behar dela, alegia).

Irakasleak ere bueltatuko al dira eskolara?

Ikasturtea bukatu zenetik denbora luzea joan dela sumatuko dute batzuek agian; beste batzuei ziztu bizian joan zaizkie udako hilabeteak. Dena den, eskolara itzultzeko garaia iritsi da.

Horretan ari garela, eta robotek bizitzan (eta lanpostuetan) izan dezaketen eragina kezka-iturri, mintzagai eta aztergai denean, Txinan eskoletara ere heldu direla irakurri nuen Jorge R. López Benitoren bidez.

Lehenengo eta behin, ustez Carles Monereorena den esaldi bat gogoratu nuen. Halaxe dio: makina batez ordezkatu ahal den irakasleak ordezkatua izatea merezi du.

Handik gutxira, berriz, artikulu batekin egin nuen topo; zergatik konputagailuek ezin dituzten irakasleak ordezkatu azaltzen da bertan; oro har, ados nagoela esan behar. Are, La Sextan erabilitako informazioaren arabera, irakasleena ez dago errazen ordezka litezkeen ogibideen artean (eta BBCk duen aplikazio txiki batean ere egin daiteke froga).

Gerora, jatorrizko berrian haur hezkuntzaren esparrua agertzea egin zitzaidan deigarri. Beste bi hausnarketa egitera eramaten nau gertakari horrek. Alde batetik, ematen du arlo hori dela aldatzeko errazena edota aldaketak zein berrikuntzak errazen onartzen (edo jasaten) duena. Bestetik, horren azpian zer dagoen azaleratzea komeniko litzatekeelakoan nago; izan ere, ematen dit eskolako aro horri ez zaiola behar besteko garrantzirik ematen beti (eta horregatik ausartu direla Txinan aro horretan sarten robotak, lana errazena delakoan edo).

Enpin. Momentuz (behintzat), ez dut uste Nao izango denik bertso-eskoletan irakasle berria.

Tsundokua… eta liburutegiak

Tsundoku. Seme-alabei entzun nien lehengoan, nire irakurtzeko zaletasuna zela-eta. Gerora, egunkariren batean irakurri dut haren berri. Wikipedian ere ageri da; oraindik ez, ordea, euskarazko bertsioan. Honetan datza Japoniatik etorritako ideia edo hitz hori: irakurriko ez diren irakurtzeko materialak (liburuak) erostea, gero besterik gabe etxean pilatuta uzteko. Halaber, apalean irakurriak izateko zain dauden liburuak izendatzeko ere erabiltzen da.

Bibliomania kontzeptuarekin lotuta dagoela aipatzen dute arestian aipatutako iturrian (sinonimotzat jo dituzte La Vanguardia egunkarian). Nahasmendu obsesibo-konpultsiboa ei da bibliomania, liburuak pilatzeko joera alegia, baina ez da liburuzaletasuna edo bibliofilia.

Neure aldetik, bestelako mania bat sumatu dut azken boladan liburuen inguruan; Diogenes digitalaren sindromearekin lotura izango luke (hau badago euskaraz Wikipedian kontzeptu orokorrari dagokionez): disko gogorren batean zein irakurgailuan liburuen bertsio digitalak pilatzeaz ari natzaizu, bizitza osoan zehar irakurtzeko kopurua guztiz gaindituz. Adibidez, ezagun batek eskaini zidan duela gutxi horrelako liburu-bilduma amaigabe bat, bere kide aditu batek lortua ez dakit zein webgunetatik.

Zaletasuna mania bihur ez dadin, eta niretzat erosi ditudan liburuak oparitzeko zein beste moduren batean (liburuen gurutzaketaren bidez, esaterako) gainetik kentzeko ohiturarik ez dudanez gero etxeko bilduma fisikoa kudeazina izan ez dakidan (La Vanguardiako berrian badago horri buruzko aholkurik, dena den), liburutegien zerbitzua ere baliatzea erabaki nuen aspaldi.

Areago oraindik. Liburutegietarako joan-etorriak beti errazak ez direnez, bestelako zerbitzu bat erabiltzen hasia naiz: e-Liburutegia. Labur esanda: Internet bidez liburu elektronikoak mailegatzeko zerbitzua da e-Liburutegia, Eusko Jaurlaritzak sortu, mantendu eta herritarren esku jartzen duena. Baditu bere mugak, baina ematen dit denboraren poderioz hobetzen joango dela, mailegatzeko liburuen kopurua handitzen joango den bezalaxe.

Eta zu, irakurle, zein izaten da zeure liburuekiko jokabidea? Edota oporretan egon arren ezertxo ere irakurtzen ez duen horietakoa zara?

Euskararen erabilera sustatzeko baliabideak

Euskararen tresnak izena du Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politika Sailak Sarean duen bildumak. Erreminta sorta berri bat aurkeztu zuten otsailaren 8an euskararen erabilera sustatzen jarraitzeko, aipatutako bilduma hori eguneratuz.

Aurkeztutako tresna beri horien artean, Elhuyar hiztegiaren bertsio berria eta berorren hiztegi digitalaren aplikazio berritua, bederatzi hiztegi terminologiko berri, Hiztegibar plugin-aren bertsio eguneratua (Chrome eta Explorer nabigatzaileetan modu errazean erabiltzeko orain arte Firefoxerako zegoena) eta Hizketa ereduak argitalpenaren aplikazioa gailu mugikorretarako.

Oso ondo dago baliabideak ugaritzea, eta izugarri hedatzen ari den mugikorren esparrua kontuan izatea. Hala ere (beti dago “baina”-ren bat) ohartxo batzuk partekatu nahi ditut zurekin.

Deigarria, material batzuk pdf hutsean argitaratzea eta copyright-a dutela espresuki adierazita gainera, deskargatzea doakoa den arren.
Sare Sozialak Hiztegia dago hiztegi berrien artean, eta horren inguruan zerbait kontatu nahi dizut:
- Aurreko puntuan azaldutakoaz aparte, ez dakit izena bera egokia den, teknologiei “berria” adjektiboa eranstea bezalaxe (zer da berria? noiz arte da berria?).
- Maiz aipatzen dudanez, ez dira oraingoak sare sozialak nire ustez, aspaldikoak baizik; horiek hedatzeko, handitzeko, zabaltzeko aukera ematen dute teknologiek. Eta hiztegia “sareena” baino zabalagoa da.
- Ez dute NIA (norberaren ikas-alorra) onartu ingelesezko PLE (personal learning environment) itzultzeko, erabiltzen hasi arren (Irakasbil esparruan, besteak beste). Jasotakoak, “ikaskuntza-ingurune pertsonala”-k alegia, ez du akronimorako bidea ematen (IIP?).
- “Ikaskuntza-komunitate birtuala” erabaki dute… eta badakizu nire hautu pertsonala, “ziberkomunitatea” dela (ikas-ziberkomunitatea kasu horretan, hain zuzen), besteak beste birtual horrek kutsua eta ukitua baduelako (erreala ez dena, “izan litekeena baina ez dena” da Euskaltzaindiaren hiztegian lehenengo adiera; are, zenbaitetan, bigarren mailako kontua balitz bezala hartzen delako Interneten gauzatzen dena aurrez aurrekoarekin alderatuta). Gogoan izan nire bertsoa Txiotesian: “ziber birtualaren ordez / errealak dira moldez…”

Tira, hemendik aurrera, agian, blogaria naizela esateaz gain, edukiez arduratzen den komunitate-kudeatzailea ere banaizela esan beharko dut neure burua aurkezteko.

Euskal blogosfera eta blogariak, osasuntsu?

Joan den astean egin zen Blogetan. Euskal blogarien bigarren topaketa. Azkue Fundazioak, antolatzaileetako batek alegia, gertatutakoa kontatu du sarrera batean. Dabid Martinezek eta Marijo Deograciasek ere hausnarketak eta laburpenak sareratu dituzte. Beste bide bat ere badugu: #blogetan traolari erreparatzea.

Egia esan, ez dut neure burua guztiz islatuta ikusten Azkue Fundazioak egindako inkestaren ondorioetan; maiztasunez idazten saiatzen bainaiz (eta galdeketa erantzun nuen “gutxi” horien artean banagoela aitortu behar). Hala ere, ondorioztatu duten bezala, badut alderdi teknikoan (gaitasun digitalean nahi baduzu) zer hobetua. Are, horrelakorik esaterik badago, blogarien eskola zaharrekoa naizela konturatu naiz jardunaldian, nire sarreretan idatzia izaten baita nagusi. Dena den, ez ahaztu zein den blog honen izenburua.

Bestalde, badago auzi bat , “euskal” adjektiboa agertzen denetan. Aspaldi idatzi nuen bezala (2008an eta 2013an), Imanolen “nire euskaltasuna” datorkit gogora, baita Hibai Rekondoren “nor da euskaldun” abestia ere. Beste adibide bat: blogosferako auzotxo honetan, Ugaitz Zabalak ere idatzi zuen gaiaz: Nor da euskaldun? Zer da euskaldun izatea?

Azkenik, “Euskal blogen aldeko manifestua” plazaratu duela Patxi Gaztelumendik aipatu. Besteak beste, nire ohituretako bat (hau ere ohitura zaharra ote? edo blogari zaharren ohitura?) azaltzen da bertan: besteen blogak irakurri eta iruzkinak idatzi. Gogoan ere badut, “bloga bloga mariñela” aldarrikatuz bukatu zuela Mikel Iturriak Euskadi Irratiko Hiri gorrian programan egindako elkarrizketa. Hala bedi!