ohiturak – Page 4 – Ikasle eta irakasle

Beti konparatzen, eta ez eskamak kentzen

Urtea amaitzear dagoenean, balantzeen ordua dela ematen du. Eta, bizitzako beste hainbat esparrutan bezala, konparazioari ekiten diogu honelakoetan; esate baterako, 2014a baino hobea izan da 2015a. Edo ez? Hau da, abestiak dioen “beti eskamak kentzen”, “beti konparatzen” bihurtzen dugu.

Kontuetako bat da konparatzeko erabiltzen dugun informazioa edo oinarria. Sarritan, datuak baino gehiago, susmoak direla esango nuke. Eta beste bat, hauxe ere garrantzitsua: zerekin edo norekin konparatzen dugun.

Gogoan dut, batxilergoa hasi nuenean, garai hartako BUP famatua, berrikuntza bati ekin ziotela ikastetxean, garai hartako konputagailuak lagun. Hala, ebaluazioen ondoren jasotzen genituen notetan eta oharretan, ikasgai bakoitzean lortutako emaitza edo balorazioaz gain, ohiko bikain, oso ongi eta antzerakoez gain alegia, taldekideen artean genuen postu erlatiboaren berri ematen zitzaigun… edo zitzaien gurasoei. Bestela esanda: bikain atera zenezakeen, baina gainontzekoekin alderatuta, balio erlatibo eskasa zuela ere azpimarratzen zen. Alderantziz ere gerta zitekeen “ez gai” lortzekotan.

JJ Vico Bretones Flickr-en. CC lizentziapean

Duela gutxi aditu nion ezagun bati horixe nahi izaten dutela (dugula) gurasoek (gurasook). Alegia, ez gure haurra / umea / nerabea / gaztea (aukera beza bakoitzak behar duena) behar bezala ari den aurreratzen, ikasten ari den… gainontzekoekiko konparaketa baizik. Agian, horri erantzun nahi izan zioten ikastetxean.

Beste batzuetan, berriz, ondokoak dira konparatzeko langa hori: anai-arrebak, senitartekoak, auzokoak… Eta aukeratutako langa ez da hutsala, jakina; ikastetxeko kideena ez den bezalaxe. Edota gizartean arrakastatsuen direnena.

Zer ikusi, huraxe ikasi

Aita-semeak ez zeuden tabernan, elkarrekin bizikleta gainean baizik. Bizikleta berean, seme txikia atzeko aulkitxoan baizihoan. “Tira, Europako ohitura horietara hurbiltzen ari garela ematen du” esan diot neure buruari. [Enlace roto.]teorian behintzat. Baina goizean goiz izanagatik, beste gogoeta pare bat etorri zait.

Ez zihoazen errepidetik. Espaloia seguruagoa da bidegorri gutxi dagoen hiri honetan, areago oraindik bizikleta garraiobide bezala erabiltzen ari denarentzat. Seguruagoa bizikletariarentzat, jakina. Azken boladan, espaloia-errepidea jauzi horiekin, gainontzekoen segurtasuna kolokan jartzen ari den asko sumatzen hasia naiz (besteak beste, oker ez banago, ez dute zebra-bideetan lehentasunik bizikleta gainean doazenek). Semeak ikasiko duen arlo bat, seguruenik.

Bestetik, semeak kaskoa zeraman; ez, ordea, aita gidariak. Bigarren (balizko) ikasgaia: kaskoa txikientzat da. Bestela esanda, nagusiek ez dute horren beharrik, trafikoari buruzko ikasgaiek eta oharrek kontrakorik adierazi arren.

Sarreran idatzi dudanari jarraiki, “zer ikusi, huraxe ikasi”. Edo, “etxean ikusia, haurrak ikasia”. Edota geroago, heltzen zoazen heinean, [Enlace roto.] egin beharko ohiturak aldatzeko… isunik ez dagoen bitartean. Santos Guerrari entzun nion bezalaxe, “egiten dugunaren zaratak ez du esaten duguna entzuten uzten”.

Belarrondoko hezitzaileak?

Frantzian ez omen daude belarrondoko edo zaplastekoak debekatzeko lege bat onartzearen alde –umeei zigor fisikoa ezartzeari buruzkoa litzateke, oro har–, nahiz eta Europako Kontseiluak bertako gobernua ohartarazi duen. [Enlace roto.].

Egia da ohiturak legez aldatzea zaila dela. Are, garai batean horrelako diziplinaz ikasi egiten zela –eta ondo ikasi gainera– defendatuko duenik ere egongo da. Euskarazko itzulpena ez dakit letra odolez ikasi, odolarekin ikasi, odolaren bidez ikasi edo zer izango litzatekeen –edo zatekeen esan beharko honez gero?–.

Ni ez naiz zigor fisikoaren aldeko; arrazoirik ez duenak erabiltzen duela iruditzen zait, bestelako argudiorik edo biderik ez dagoenean indarkeriaz zerbait “konpon” liteke ustez baina indarkeriaren gurpil zoroan sartuta ondoren. Zer esanik ez heziketaz ari bagara. Ematen den ereduak, erakusten denak, horrexek du benetako pisua. Garenaren zaratak ez du uzten esaten duguna aditzen (Santos Guerrari aspaldi entzundakoa)

Txikitan ez nintzen horrelako zigorren beldur izan; beharrik ere ez, ez etxean, ez eskolan. Ez nuen horrelao egoerarik bizi behar izan. Alabaina, badut pasadizo bat kontatzeko.

Behin, lehen hezkuntzan egongo nintzen, OHO hasi berria zen garaian. Zaplastekoa eman zidan irakasle batek (gizonezkoa bera; ez dakit hori funtsezkoa den ala ez, gehienak andereñoak baitziren). Ez zuen arrazoirik horretarako baina halaxe egin zuen, kontrola ez galtzearren edo. Urteak joan ondoren, ustekabean, nire senide baten etxean egin genuen topo. Badakizue horrelakoetan zer gertatu ohi den, “gogoratzen duzu Urlia, Iñaki? Irakasle izan zenuen ikastolan” edo antzeko bat esan zidaten. Mutil koskorra nintzen ordurako, eta nik, baietz, oso ondo gogoratzen nuela. Ez nuen gogoratzen nolakoa zen klasean, berarekin zer ikasi nuen… edo bai; seguruenik berak espero ez zuen zerbait ondo ikasi nuelako. Eta, aukera paregabea izanda, ez nintzen isildu, ez horixe. Baietz erantzun nien, ondo gogoratzen nuela… urte batzuk lehenago arrazoirik gabe belarrondoko bat eman zidan irakaslea zelako, irakasle bakarra gainera. Aurrean zeuden guztiak harrituta geratu zirela uste dut, irakaslea barne; berak ez zuen horrelakorik gogoratzen.

Zerbait irakatsi zidala uste dut, badiot. Baina, seguruenik, espero ez zuena. Alegia, ez “ondo” portatzen –bere parametroetan ondo portatzen, behintzat– justiziaren eta boteretik bideratutako indarkeriaren artean badagoela alderik baizik.

Eskatzea libre ote?

Atsotitzak halaxe dio: “eskatzea libre da, ez ematea ere bai”. Baina ez dago horren argi, –dirua eskatzea, behinik behin– asteotan komunikabideetan ikusentzun eta irakurri ditugun berriak aintzat hartuta.

[Enlace roto.], Norvegian (eta ez naiz Bilboko Olabeaga auzoaz ari, bertakoek izen hori erabiltzen duten arren) eskaletasuna debekatzekotan dabiltza; horrela ulertuta, -tasuna baino -keria hobeto legokeelakoan nago. Askoz hurbilago, elizetan eskaleei dirurik ez emateko eskatu zuen Bilboko Elizbarrutiak [Enlace roto.] (ene, honetarako ere “eskatu” erabili behar izan dut) Azpian indarkeria eta mafia kutsua suma daitekeela defendatuko duenik egongo da; diskriminazioa eta askatasunaren kontrako jarrera argudiatuko dute beste batzuek. Edonola ere, ibiltzen naizen eremuetan behintzat, kalean edo esparru publikoetan eskaleena gora doan fenomenoa dela iruditzen zait; zer esanik ez, hiri handiagoetan, adibidez Madrilen oro har eta bertako metroko bagoietan bereziki–.

Mugak jartzearena, gainera, kaleetan diharduten beste batzuei ere zabaldu nahi zaiela ez dezagun ahaztu. Kalean musikari aritzeko azterketak ezarri nahi izan ziren arestian aipatutako hiriburuan. Eta, seguruenik, joan den mendean Santa Ageda bezperan kantari ateratzeko baimena eskatu beharko zitzaien kalea beretzat zeukatenei.

Agian, dirua eskatzen ere ikasi beharko… maileguetako klausulak ulertzetik hasita. Negar egitea ere libre ei da.

Euskara-ikasle… arrakastatsuak

Euskararen Nazioarteko Eguna atzo. Egutegia lepo dago egun europearrez eta nazioartekoez (besteak beste, atzo bertan ezgaitasunen nazioartekoa ere ba omen zen) eta berorien balio zein zergatiez luzeago mintza gaitezke. Hala ere, errepara diezaiogun hasierakoari.

Nestor Basterretxeak egindako logoa. Euskonews.com gunetik hartua

Eguna bera egunkarietan ere soma genezakeen; DEIAk, esaterako, lehen orrialde bikoitza izan zuen atzokoan horietako bat euskara hutsean izanik. Euskararen presentzia zertxobait handiago, oro har. Eta, honetan ere hedabideak bat, euskaldun berriei eginiko elkarrizketak. Adibidez, txoko honetatik agertutako Reyes Prados toki batean baino gehiagotan azaldu zen.

DEIAn bi pertsonari egin zitzaien elkarrizketa. [Enlace roto.]luzeagoa [Enlace roto.] baino; tituluak ere desberdin. Grezian bizi eta gaztelera-irakasle den Leonor Quintana bilbotarrak euren hausnarketa edozein hizkuntza-ikaslerentzat interesgarria dela zioen. Neuk, behintzat, atalen bat azpimarratu nahi dut.

Bien motibazioa argi ageri da; desberdina, seguruenik, baina motibazio sendoa. Testuinguruaren garrantzia suma daiteke, baina ez da ezinbestekoa (Euskaldun berriaren baladako protagonista ere Barakaldokoa genuen) eta familiaren sostengua azpimarratzen dute biek, baita ohituren pisua ere. Euskalkien auzia eta zer eredu irakasten den ere ageri da neurri batean.

Ikasle eta irakasle naizen aldetik –hala adierazten dut sarri– batek esandakoarekin bukatu nahi dut. Gazteagoekin ezagutzak partekatzea umiliagarria ei da (edo izan ei da) berarentzat berriaren arabera; desberdinekin eta desberdinengandik ikastea aberasgarri ulertzen dut neuk.