Ez gaude ohiko egoeran. Hala ere, bizitzak aurrera darrai. Beraz, jaiotzak (gutxi, nik uste; ez dut uste hori aldatu denik) eta heriotzak (koronabirusak areagotuta, seguruenik) inguruan ditugu, beti bezala. Dena den, badago aldagai garrantzitsua ekaitz-egunotan: ezin hurbildu agur esatera, senide eta lagunekin bat egitera, ezarrita dauden mugengatik. Beti da tristea hurbileko bat galtzea eta are tristeagoa ezinbestez agurra urrutikoa bada.
Niretzat maisu izan diren bi pertsona joan zaizkigu astearen hasieran, biengandik ikasi baitut; biak ezagunak, zein bere mailan eta eremuetan. Eta neuretzat ere maila desberdinean ezagun: komunikabideak tarteko ezagutu nuen Antonio Álvarez-Solís kazetaria; adiskidetasunak hurbildu ninduen Patxi Zabala Díazengana (ikasketaz ere maisu, portzierto). Lehenengoak aipu edota obituario ugari izango duelakoan gainera, utzi, irakurle horrek, bigarrenari buruz nire barrua hustutzen.
Gaztetan ezagutu genuen elkar Patxik eta biok, eta, denborak zedarritzen dizkigun mugak muga, ez dugu urte luzeetan harremanik eten: musika eta konpartsa, Athletic, bidaiak, bazkariak, Txokoa…
Handia zen Patxi; alderdi guztietan. Behinola, lagunen taldea asteburu pasa joan ginen Nafarroara, Zubietara hain zuzen. Bertako ostatua ia beterik genuen lagunok; ordurako lagunon seme-alabak ere tartean ziren. Eguneko txangoa amaituta herrira bueltatzean bertako umetxoak zain izaten genituen frontoi inguruan balona ateratzeko prest, hiritarron kontra futbolean aritzeko. Eta bigarren egunerako muga bat jarri ziguten: gainontzeko helduek bai baina “gizon paretak” ez zeukan jokatzerik. Bai, asmatu duzu: Patxiri deitzen zioten zubietar gaztetxo haiek gizon pareta.
Handia ardoaren munduan ere bai, besteak beste. Zenbat ikasi dugun gaiaz berarekin, ardoak dastatuz, azalpenak entzunez, merezi zuenaren truke ordaindu beharrekoa ordainduz… eta merezi ez zuenean arbuiatuz. Eta zenbat ardo ez ote zuen izango gordeta. Adibidez, etxean agertu zitzaigun behin 1970ko Murua etxeko erreserba bat dasta genezan, ia aurkitu ezina zen uzta bateko ardoa. Berak adierazitakoari jarraikiz, buruan dut gordeta ardo hura (aparta!); botila ere gorde nuen bitxikeria modura eta hor daukat oraindik.
Umorea eta ironia hurbil izaten zituen. Bideo barregarriren baten bila sarri. Eta beste pasadizo bat. Ihauterietan behin denok deabru jantzita azaldu ginen bat izan ezik. Bai, ezer esan gabe, aingerutxo bat agertu zen. Tira, aingerutxoa baino aingeru handi bat, hego, koroa eta guzti: Patxi bera.
Sukaldean ere ondo moldatzen zen. Ondo esan dut? Ez, oso ondo baino areago, bikain. Baina ez zidala joko handirik ematen aitortu beharko dizut. “Zertan lagunduko dizut, Patxi?” galdetu eta bere erantzuna, “txakolina fresko mantentzea eta basoa beteta egon dadila zaintzen; baratxuriak txikitzeko denbora luzeegia ematen duzu eta gainera zatitxoak ez dituzu berdin egiten”. Hori bai; txokoan bazen, gero sarritan bukaerako kontuak nik neuk egin behar.
Eta bidaiak… Antolatzaile eta aholkulari aparta. Txantxetan (edo ez horren txantxetan), Portugaleko kontsul egin beharko zutela esaten nion; edo enbaxadore honez gero. Urtean zenbat aldiz joaten ote zen bertara, urtero-urtero gainera; bazter guztiak ezagutzen zituelakoan nago, eta non jan eta edan (ondo, jakina) bereziki.
Bere heriotzaren berri izan bezain laster, sinistu ezinik nenbilela (bezperan bideodeia tarteko ardo bat partekatzen ibili baikinen eta barre-zeinudun mezuak izan ziren trukatu genituen azkenak) musika eta hitz batzuk etorri zitzaizkidan bapatean gogora: Paveseren heriotzaren begiak Leteren itzulpenean lehenengo (“etorriko da zure soaz heriotza“). Baina ez zetorrela Patxiren izaerarekin bat pentsatu nuen. Seguruenik ez luke abesti tristerik nahi izango eta hurbilago egongo zatekeen Amurizaren hitzetatik (“bestela datozen penai ez diet surik bota nahi“). Beharbada, “Xalbadorren heriotzean” jo lezake baten batek egokiagotzat. Edo Fernando Artola Bordariren bertsoak (“nork esango zun.. azkenenengoa izango zela… mezua”). Edo, auskalo, Mikel Zarateren hiletan Benito Lertxundik erabilitako hitz batzuk moldatzea litzatekeen hobe: “Agur Zabalako jauna, ardoaren zalduna”. Agian alaiagoa izan beharko lukeen honek guztiak. Edo fado bat.
Azken finean, “agian” asko (gehiegi, agian), ustekabean galdutako, lapurtutako agurraren ordez. Edozein modutara, bere omenez topa eginda, horretan zalantzarik ez. Eta ardo on batez.
